1.
Η απαίτηση για πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 3,5% το 2018 σημαίνει
ότι η ελληνική οικονομία θα είναι σε θέση να καλύψει το Γενικό Δημοσιονομικό
Έλλειμμά (ΓΔΕ) το οποίο μέχρι και το 2022 (δηλαδή τη λήξη της περιόδου χάριτος
πληρωμής τόκων των δανείων από το EFSF και τα διακρατικά δάνεια) κυμαίνεται
περίπου στα 6,2 δις ευρώ. Από το 2023 και μετά, τουλάχιστον μέχρι 2030, το ύψος
των τόκων που πρέπει να καταβάλει η Ελλάδα αυξάνει σημαντικά (με την προϋπόθεση
ότι το ύψος των επιτοκίων θα παραμείνουν στο σημερινό επίπεδο , γεγονός εξαιρετικά
αμφίβολο. Μάλλον θα αυξηθούν). Βέβαια με την βασική υπόθεση ότι ο μέσος ρυθμός
μεγέθυνσης του ΑΕΠ της χώρας θα είναι , τουλάχιστον, 1,5% , το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος στο σταθερό
ποσοστό 3,5% επί του ΑΕΠ , σημαίνει συνεχή αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος
σε απόλυτους αριθμούς (σύμφωνα με την υπόθεση που έχουμε κάνει το 2022,
πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% αντιστοιχεί περίπου σε 7,0 δις ευρώ) γεγονός που τουλάχιστον μέχρι το 2022 θα υπερκαλύπτει τις απαιτήσεις για πληρωμή των
τόκων και θα κατευθύνεται στην αποπληρωμή του δημοσίου χρέους. Ο συνδυασμός
πρωτογενών πλεονασμάτων , μεγέθυνσης του ΑΕΠ και περίοδο χάριτος (μη καταβολή
τόκων για τα δάνεια που αναφέραμε παραπάνω)μέχρι τουλάχιστον το 2022 θα μειώσει
σημαντικά το λόγο ΔΧ/ΑΕΠ. Η έξοδος της
Ελλάδος στις αγορές θα μπορέσει να αναχρηματοδοτεί τα ληξιπρόθεσμα χρεολύσια.
ότι η ελληνική οικονομία θα είναι σε θέση να καλύψει το Γενικό Δημοσιονομικό
Έλλειμμά (ΓΔΕ) το οποίο μέχρι και το 2022 (δηλαδή τη λήξη της περιόδου χάριτος
πληρωμής τόκων των δανείων από το EFSF και τα διακρατικά δάνεια) κυμαίνεται
περίπου στα 6,2 δις ευρώ. Από το 2023 και μετά, τουλάχιστον μέχρι 2030, το ύψος
των τόκων που πρέπει να καταβάλει η Ελλάδα αυξάνει σημαντικά (με την προϋπόθεση
ότι το ύψος των επιτοκίων θα παραμείνουν στο σημερινό επίπεδο , γεγονός εξαιρετικά
αμφίβολο. Μάλλον θα αυξηθούν). Βέβαια με την βασική υπόθεση ότι ο μέσος ρυθμός
μεγέθυνσης του ΑΕΠ της χώρας θα είναι , τουλάχιστον, 1,5% , το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος στο σταθερό
ποσοστό 3,5% επί του ΑΕΠ , σημαίνει συνεχή αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος
σε απόλυτους αριθμούς (σύμφωνα με την υπόθεση που έχουμε κάνει το 2022,
πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% αντιστοιχεί περίπου σε 7,0 δις ευρώ) γεγονός που τουλάχιστον μέχρι το 2022 θα υπερκαλύπτει τις απαιτήσεις για πληρωμή των
τόκων και θα κατευθύνεται στην αποπληρωμή του δημοσίου χρέους. Ο συνδυασμός
πρωτογενών πλεονασμάτων , μεγέθυνσης του ΑΕΠ και περίοδο χάριτος (μη καταβολή
τόκων για τα δάνεια που αναφέραμε παραπάνω)μέχρι τουλάχιστον το 2022 θα μειώσει
σημαντικά το λόγο ΔΧ/ΑΕΠ. Η έξοδος της
Ελλάδος στις αγορές θα μπορέσει να αναχρηματοδοτεί τα ληξιπρόθεσμα χρεολύσια.
Υπάρχουν δύο βασικές ενστάσεις σε αυτό το αφήγημα : η πρώτη
ιστορικής αξίας και η δεύτερη θεωρητικής σημασίας. Συγκεκριμένα και κατά σειρά:
ιστορικής αξίας και η δεύτερη θεωρητικής σημασίας. Συγκεκριμένα και κατά σειρά:
2.
Ιστορικά, η Ελλάδα δεν έχει να επιδείξει πρωτογενή
πλεονάσματα για μεγάλες χρονικές περιόδους. Την περίοδο 1994-2001 η Ελλάδα
κατόρθωσε να επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα ύψους (ετήσιος μέσος όρος) 1,75 %
του ΑΕΠ. Την περίοδο 1990-2008 το πρωτογενές έλλειμμα (ετήσιος μέσος όρος)
κυμάνθηκε περίπου στο -1,0%, ενώ την περίοδο 2002-2008 (περίοδο ένταξης στο
ευρώ) το πρωτογενές έλλειμμα κυμάνθηκε περίπου στο -2,0% (δεύτερη κυβέρνηση
Σημίτη και οι κυβερνήσεις Καραμανλή). Το έτος 2009 (έτος που σηματοδότησε το
ξέσπασμα της κρίσης) το πρωτογενές έλλειμμα άγγιξε το -10,0% (κυβέρνηση
Καραμανλή).
πλεονάσματα για μεγάλες χρονικές περιόδους. Την περίοδο 1994-2001 η Ελλάδα
κατόρθωσε να επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα ύψους (ετήσιος μέσος όρος) 1,75 %
του ΑΕΠ. Την περίοδο 1990-2008 το πρωτογενές έλλειμμα (ετήσιος μέσος όρος)
κυμάνθηκε περίπου στο -1,0%, ενώ την περίοδο 2002-2008 (περίοδο ένταξης στο
ευρώ) το πρωτογενές έλλειμμα κυμάνθηκε περίπου στο -2,0% (δεύτερη κυβέρνηση
Σημίτη και οι κυβερνήσεις Καραμανλή). Το έτος 2009 (έτος που σηματοδότησε το
ξέσπασμα της κρίσης) το πρωτογενές έλλειμμα άγγιξε το -10,0% (κυβέρνηση
Καραμανλή).
Την περίοδο
2010-2015 ( πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής) το πρωτογενές έλλειμμα
κυμάνθηκε στο 1,5% (ετήσιος μέσος όρος). Όλα τα παραπάνω εμφανίζονται στην
Γραφική παράσταση 1.
2010-2015 ( πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής) το πρωτογενές έλλειμμα
κυμάνθηκε στο 1,5% (ετήσιος μέσος όρος). Όλα τα παραπάνω εμφανίζονται στην
Γραφική παράσταση 1.
Γραφική
παράσταση 1
παράσταση 1
Σύμφωνα με το
ΔΝΤ ( IMF, Country Report 16/130, May 2016 ) η μελέτη των στοιχείων σε 55 χώρες τα
τελευταία 200 έτη δείχνουν ότι καμία δεν κατάφερε να παράγει πρωτογενές
πλεόνασμα υψηλότερο από 2,0% μετά από ύφεση στην οικονομία τους η οποία
διάρκεσε περισσότερο από 5 έτη ,ενώ συγχρόνως υπήρχε διψήφιο ποσοστό ανεργίας.
ΔΝΤ ( IMF, Country Report 16/130, May 2016 ) η μελέτη των στοιχείων σε 55 χώρες τα
τελευταία 200 έτη δείχνουν ότι καμία δεν κατάφερε να παράγει πρωτογενές
πλεόνασμα υψηλότερο από 2,0% μετά από ύφεση στην οικονομία τους η οποία
διάρκεσε περισσότερο από 5 έτη ,ενώ συγχρόνως υπήρχε διψήφιο ποσοστό ανεργίας.
Από τις χώρες που ανήκουν στην ευρωζώνη, την περίοδο ύπαρξης του ευρώ (δηλαδή του
συγκεκριμένου θεσμικού και οικονομικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία του
ενιαίου νομίσματος και ότι αυτό συνεπάγεται), καμία χώρα δεν διατήρησε για δέκα
συνεχή έτη πρωτογενή πλεονάσματα υψηλότερα του 3,5% ενώ συγχρόνως υπήρχε
διψήφιο ποσοστό ανεργίας.
συγκεκριμένου θεσμικού και οικονομικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία του
ενιαίου νομίσματος και ότι αυτό συνεπάγεται), καμία χώρα δεν διατήρησε για δέκα
συνεχή έτη πρωτογενή πλεονάσματα υψηλότερα του 3,5% ενώ συγχρόνως υπήρχε
διψήφιο ποσοστό ανεργίας.
Η Ιρλανδία
είναι η μόνη χώρα που επέτυχε συνεχή πρωτογενή πλεονάσματα υψηλότερα του 3,5%
για περισσότερο από μια δεκαετία, αλλά με υψηλότατους ρυθμούς μεγέθυνσης του
ΑΕΠ (1992-96 : 6,1% και 1997-2001: 9,1%). Το ποσοστό ανεργίας αντίστοιχα ήταν
13,9% (1992-96) και 6,3% (1997-2001).
είναι η μόνη χώρα που επέτυχε συνεχή πρωτογενή πλεονάσματα υψηλότερα του 3,5%
για περισσότερο από μια δεκαετία, αλλά με υψηλότατους ρυθμούς μεγέθυνσης του
ΑΕΠ (1992-96 : 6,1% και 1997-2001: 9,1%). Το ποσοστό ανεργίας αντίστοιχα ήταν
13,9% (1992-96) και 6,3% (1997-2001).
Η Ελλάδα αντιθέτως παρουσίασε
συνολική μείωση περίπου 26,0% του ΑΕΠ για εννέα συνεχή έτη ,2008-2016,
με την εξαίρεση του 2014 (+0,3%), και ποσοστό ανεργίας που άγγιξε και το
27,0%!!! ,ως συνέπειες του προγράμματος
δημοσιονομικής προσαρμογής, και από την οποία σύμφωνα με το τελευταίο
πρόγραμμα απαιτούν πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% για περισσότερα από δέκα χρόνια.
συνολική μείωση περίπου 26,0% του ΑΕΠ για εννέα συνεχή έτη ,2008-2016,
με την εξαίρεση του 2014 (+0,3%), και ποσοστό ανεργίας που άγγιξε και το
27,0%!!! ,ως συνέπειες του προγράμματος
δημοσιονομικής προσαρμογής, και από την οποία σύμφωνα με το τελευταίο
πρόγραμμα απαιτούν πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% για περισσότερα από δέκα χρόνια.
3.
Είναι απολύτως παραδεκτό
στην οικονομική θεωρία, αλλά συνάγεται και από την απλή κοινή λογική , ότι τα
υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα σε μια οικονομία
που βρίσκεται στη σημερινή
κατάσταση της ελληνικής δρουν εντελώς προ-κυκλικά και επηρεάζουν
αρνητικά την προσπάθεια μεγέθυνσης της. Τούτο συμβαίνει διότι όποιο πλεόνασμα παράγεται,
με τους συγκεκριμένους τρόπους ( συνεχή μείωση εισοδημάτων, υψηλότατη
φορολόγηση εν μέσω υψηλότατης ανεργίας) , εξάγεται από το εισοδηματικό κύκλωμα
κατευθυνόμενο στην αποπληρωμή του χρέους (τόκοι) στερώντας από την οικονομία
μια βασική πηγή ρευστότητας η οποία αν επαναεισερχόταν με σωστό και στοχευμένο
τρόπο στο ίδιο το κύκλωμα θα αποτελούσε σημαντική ενίσχυση στη διαδικασία της
μεγέθυνσης του ΑΕΠ και μείωσης της ανεργίας.
Τα επιχειρήματα ότι την απαίτηση για
μείωση των πρωτογενών επιδιώκουν οι πολιτικοί για την διαιώνιση των
υπαρκτών πελατειακών σχέσεων τους, δεν
θίγει σε καμία περίπτωση την απολύτως
σωστή οικονομική άποψη περί μειώσεως των πρωτογενών πλεονασμάτων. Όταν πονάει
το κεφάλι μας δεν το κόβουμε. Λαμβάνουμε τουλάχιστον κάποιο παυσίπονο. Παράλληλα
θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στο σημερινό πλαίσιο οι πηγές ρευστότητας της
ελληνικής οικονομίας έχουν ουσιαστικά περιοριστεί σε ακραίο σημείο με βασική
ευθύνη των δανειστών αλλά και της ΕΚΤ.
στην οικονομική θεωρία, αλλά συνάγεται και από την απλή κοινή λογική , ότι τα
υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα σε μια οικονομία
που βρίσκεται στη σημερινή
κατάσταση της ελληνικής δρουν εντελώς προ-κυκλικά και επηρεάζουν
αρνητικά την προσπάθεια μεγέθυνσης της. Τούτο συμβαίνει διότι όποιο πλεόνασμα παράγεται,
με τους συγκεκριμένους τρόπους ( συνεχή μείωση εισοδημάτων, υψηλότατη
φορολόγηση εν μέσω υψηλότατης ανεργίας) , εξάγεται από το εισοδηματικό κύκλωμα
κατευθυνόμενο στην αποπληρωμή του χρέους (τόκοι) στερώντας από την οικονομία
μια βασική πηγή ρευστότητας η οποία αν επαναεισερχόταν με σωστό και στοχευμένο
τρόπο στο ίδιο το κύκλωμα θα αποτελούσε σημαντική ενίσχυση στη διαδικασία της
μεγέθυνσης του ΑΕΠ και μείωσης της ανεργίας.
Τα επιχειρήματα ότι την απαίτηση για
μείωση των πρωτογενών επιδιώκουν οι πολιτικοί για την διαιώνιση των
υπαρκτών πελατειακών σχέσεων τους, δεν
θίγει σε καμία περίπτωση την απολύτως
σωστή οικονομική άποψη περί μειώσεως των πρωτογενών πλεονασμάτων. Όταν πονάει
το κεφάλι μας δεν το κόβουμε. Λαμβάνουμε τουλάχιστον κάποιο παυσίπονο. Παράλληλα
θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στο σημερινό πλαίσιο οι πηγές ρευστότητας της
ελληνικής οικονομίας έχουν ουσιαστικά περιοριστεί σε ακραίο σημείο με βασική
ευθύνη των δανειστών αλλά και της ΕΚΤ.
4.
Η μείωση του ύψους των πρωτογενών πλεονασμάτων , ας πούμε στο 2,0%
, σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να δανείζεται για να καλύψει μέρος της
πληρωμής τόκων, διότι οι καταβαλλόμενοι τόκοι μέχρι και το 2022 είναι ως προς
το ύψος ανελαστικοί ( ομόλογα ΕΚΤ, Ιδιώτες που δεν μπήκαν στο PSI, ΔΝΤ, Έντοκα του Δημοσίου) και είναι αδύνατον
να μειωθούν. Παράλληλα η μείωση του ύψους των πρωτογενών πλεονασμάτων
εκτροχιάζει την κατά τους δανειστές
βιωσιμότητα του χρέους. Επομένως τίθεται στο τραπέζι η συζήτηση για μια
πιθανή μεσοπρόθεσμη αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους.
, σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να δανείζεται για να καλύψει μέρος της
πληρωμής τόκων, διότι οι καταβαλλόμενοι τόκοι μέχρι και το 2022 είναι ως προς
το ύψος ανελαστικοί ( ομόλογα ΕΚΤ, Ιδιώτες που δεν μπήκαν στο PSI, ΔΝΤ, Έντοκα του Δημοσίου) και είναι αδύνατον
να μειωθούν. Παράλληλα η μείωση του ύψους των πρωτογενών πλεονασμάτων
εκτροχιάζει την κατά τους δανειστές
βιωσιμότητα του χρέους. Επομένως τίθεται στο τραπέζι η συζήτηση για μια
πιθανή μεσοπρόθεσμη αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους.
