(μαζί με τον Ανδρέα Κυράνη)
Μετά την «δημοσιονομική
προσαρμογή», και την φαντασμαγορική έξοδο στις αγορές νομίζω ότι ήρθε η ώρα να
συζητήσουμε σοβαρά για το μοναδικό ζήτημα το οποίο ήδη θα έπρεπε συνεχώς να
συζητούμε.
προσαρμογή», και την φαντασμαγορική έξοδο στις αγορές νομίζω ότι ήρθε η ώρα να
συζητήσουμε σοβαρά για το μοναδικό ζήτημα το οποίο ήδη θα έπρεπε συνεχώς να
συζητούμε.
Η αποσαφήνιση της
σημερινής παραγωγικής μας πραγματικότητας σε σχέση με την διεθνή, συνιστά την
ελάχιστη αναγκαία προϋπόθεση ευαισθητοποίησης της κοινωνίας μας, προκειμένου να
συσταθούν, τόσο ένα νέο συλλογικό όραμα-αίτημα ικανό να εμπνεύσει, όσο και ένα
νέο κοινωνικό συμβόλαιο, ικανό να στηρίξει, πέρα από διαχωριστικές γραμμές ενός
αποτυχημένου πολιτικού παρελθόντος ,πρωτίστως, την ενδογενή ανοικοδόμηση της
χώρας.
σημερινής παραγωγικής μας πραγματικότητας σε σχέση με την διεθνή, συνιστά την
ελάχιστη αναγκαία προϋπόθεση ευαισθητοποίησης της κοινωνίας μας, προκειμένου να
συσταθούν, τόσο ένα νέο συλλογικό όραμα-αίτημα ικανό να εμπνεύσει, όσο και ένα
νέο κοινωνικό συμβόλαιο, ικανό να στηρίξει, πέρα από διαχωριστικές γραμμές ενός
αποτυχημένου πολιτικού παρελθόντος ,πρωτίστως, την ενδογενή ανοικοδόμηση της
χώρας.
Η ανίχνευση του
υφιστάμενου παραγωγικού ιστού , κατ’ αρχάς , αποτελεί τον μοναδικό τρόπο
περιγραφής της σημερινής παραγωγικής πραγματικότητας και κατά συνέπεια τη βάση
για μια πραγματιστική συζήτηση των δυνατοτήτων για τη διατήρησή της αλλά και την επέκτασή της. Μόνο με τον τρόπο
αυτό θα αποσαφηνιστεί η «πραγματική» πραγματικότητα , και όχι αυτή που
παρουσιάζεται μόνο μέσα από τους
χρηματιστηριακούς δείκτες δίνοντας συγχρόνως τη δυνατότητα να καταρριφτούν οι
μονοδιάστατες ερμηνείες της βαθιάς κρίσης που μαστίζει την χώρα. Επιζητά να αποσαφηνίσει βαθύτερες αιτίες και
αλήθειες που μας οδήγησαν μέχρι εδώ, αφορούν στην μέγιστη πλειοψηφία του
ελληνικού λαού, και δεν εξαντλούνται σε μια πολιτική αναμέτρηση, αμφίβολης
ωφελιμότητας, πλέον, μεταξύ
“μνημονιακών” και “αντιμνημονιακών” δυνάμεων.
υφιστάμενου παραγωγικού ιστού , κατ’ αρχάς , αποτελεί τον μοναδικό τρόπο
περιγραφής της σημερινής παραγωγικής πραγματικότητας και κατά συνέπεια τη βάση
για μια πραγματιστική συζήτηση των δυνατοτήτων για τη διατήρησή της αλλά και την επέκτασή της. Μόνο με τον τρόπο
αυτό θα αποσαφηνιστεί η «πραγματική» πραγματικότητα , και όχι αυτή που
παρουσιάζεται μόνο μέσα από τους
χρηματιστηριακούς δείκτες δίνοντας συγχρόνως τη δυνατότητα να καταρριφτούν οι
μονοδιάστατες ερμηνείες της βαθιάς κρίσης που μαστίζει την χώρα. Επιζητά να αποσαφηνίσει βαθύτερες αιτίες και
αλήθειες που μας οδήγησαν μέχρι εδώ, αφορούν στην μέγιστη πλειοψηφία του
ελληνικού λαού, και δεν εξαντλούνται σε μια πολιτική αναμέτρηση, αμφίβολης
ωφελιμότητας, πλέον, μεταξύ
“μνημονιακών” και “αντιμνημονιακών” δυνάμεων.
Είμαι απολύτως σίγουρος ότι ακόμη και αν, βελτιωθούν
τα μακροοικονομικά μεγέθη, πάψουν να καταρρέουν οι αντίστοιχοι εγχώριοι
κοινωνικό-οικονομικοί δείκτες, υπάρξουν καλύτεροι, και σθεναρότεροι
διαπραγματευτές στην αντιπαράθεση με την περιώνυμη Τρόικα, αναλάβουν την τύχη
της χώρας πιο άξιοι διαχειριστές, υπάρξουν «αναπτυξιακές» μικρό-παρενθέσεις, η
ελληνική κρίση δεν θα ξεπεραστεί και η Ελλάδα θα συνεχίσει να πορεύεται σε μια
μοίρα κατά πολύ κατώτερη από αυτήν που της αξίζει.
τα μακροοικονομικά μεγέθη, πάψουν να καταρρέουν οι αντίστοιχοι εγχώριοι
κοινωνικό-οικονομικοί δείκτες, υπάρξουν καλύτεροι, και σθεναρότεροι
διαπραγματευτές στην αντιπαράθεση με την περιώνυμη Τρόικα, αναλάβουν την τύχη
της χώρας πιο άξιοι διαχειριστές, υπάρξουν «αναπτυξιακές» μικρό-παρενθέσεις, η
ελληνική κρίση δεν θα ξεπεραστεί και η Ελλάδα θα συνεχίσει να πορεύεται σε μια
μοίρα κατά πολύ κατώτερη από αυτήν που της αξίζει.
Έχουμε οδηγηθεί σε έναν πλήρη εκτροχιασμό από την
προαιώνια βασική επιβιωτική μας αρχή: «παράγω, κερδίζω με την εργασία μου, και
δεν ξοδεύω περισσότερα από όσα μπορώ να διαχειριστώ με βάση τις ροές που μπορούν να υποστηριχθούν από την εργασίας μου”.
προαιώνια βασική επιβιωτική μας αρχή: «παράγω, κερδίζω με την εργασία μου, και
δεν ξοδεύω περισσότερα από όσα μπορώ να διαχειριστώ με βάση τις ροές που μπορούν να υποστηριχθούν από την εργασίας μου”.
Όποιος μέχρι τώρα έχει σοβαρή συμμετοχή στην
παραγωγική πραγματικότητα του τόπου μας διδάσκει πως η ελληνική κρίση δεν θα
ξεπεραστεί, εάν η χώρα δεν ξαναβρεί τη παραγωγική της δύναμη, την αυτοεκτίμηση
της, την δημιουργική ψυχή – στυλοβάτη της παραγωγικής της υπόστασης, αν δηλαδή
δεν ανασυστήσει με νέα ήθη και νοοτροπίες, την
ιδιαίτερη επιστημονική, τεχνολογική και προπαντός τεχνική ενδογενή της
βάση, τον ελάχιστο αναγκαίο όρο για να υπερβεί τα αδιέξοδα και να ανακτήσει την
εθνική της ανεξαρτησία. Τα τελευταία 40 χρόνια , είναι κοινή διαπίστωση , ότι
ζήσαμε μια δραματική απίσχναση της παραγωγικής βάσης της ελληνικής οικονομίας η
οποία υποκαταστάθηκε από την φενάκη των εύκολων δραστηριοτήτων οι οποίες
καθοδηγούνται από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο.
παραγωγική πραγματικότητα του τόπου μας διδάσκει πως η ελληνική κρίση δεν θα
ξεπεραστεί, εάν η χώρα δεν ξαναβρεί τη παραγωγική της δύναμη, την αυτοεκτίμηση
της, την δημιουργική ψυχή – στυλοβάτη της παραγωγικής της υπόστασης, αν δηλαδή
δεν ανασυστήσει με νέα ήθη και νοοτροπίες, την
ιδιαίτερη επιστημονική, τεχνολογική και προπαντός τεχνική ενδογενή της
βάση, τον ελάχιστο αναγκαίο όρο για να υπερβεί τα αδιέξοδα και να ανακτήσει την
εθνική της ανεξαρτησία. Τα τελευταία 40 χρόνια , είναι κοινή διαπίστωση , ότι
ζήσαμε μια δραματική απίσχναση της παραγωγικής βάσης της ελληνικής οικονομίας η
οποία υποκαταστάθηκε από την φενάκη των εύκολων δραστηριοτήτων οι οποίες
καθοδηγούνται από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο.
Πως όμως σπάει ο φαύλος κύκλος που εντείνει την
ύφεση και προκαλεί τη ραγδαία φτωχοποίηση του ελληνικού λαού;
ύφεση και προκαλεί τη ραγδαία φτωχοποίηση του ελληνικού λαού;
Ποια είναι τα πραγματικά αίτια της αποδιάρθρωσης του
παραγωγικού ιστού της χώρας και τι σχέση έχουν με την σημερινή κρίση;
παραγωγικού ιστού της χώρας και τι σχέση έχουν με την σημερινή κρίση;
Ποιες είναι
οι δυνατότητες παρέμβασης σε εθνικό επίπεδο; Πως μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για
την παραγωγική ανασύνταξη της χώρας; Ποιες ηθικές / πολιτικές / κοινωνικές /
θεσμικές / οικονομικές επιλογές θα μπορούσαν να υπηρετήσουν αποτελεσματικότερα
την προσπάθεια αυτή; Με τι προϋποθέσεις και με ποιο τίμημα υφίσταται, αν
υφίσταται το μέλλον της ιδιαίτερης δικής μας παραγωγικής υπόστασης, όταν η
παγκόσμια οικονομία και οι εσωτερικοί της συσχετισμοί αλλάζουν δραματικά
καταδεικνύοντας τις νέες τάσεις αλλά και τα αδιέξοδα που επικρατούν στο διεθνές
παραγωγικό περιβάλλον;
οι δυνατότητες παρέμβασης σε εθνικό επίπεδο; Πως μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για
την παραγωγική ανασύνταξη της χώρας; Ποιες ηθικές / πολιτικές / κοινωνικές /
θεσμικές / οικονομικές επιλογές θα μπορούσαν να υπηρετήσουν αποτελεσματικότερα
την προσπάθεια αυτή; Με τι προϋποθέσεις και με ποιο τίμημα υφίσταται, αν
υφίσταται το μέλλον της ιδιαίτερης δικής μας παραγωγικής υπόστασης, όταν η
παγκόσμια οικονομία και οι εσωτερικοί της συσχετισμοί αλλάζουν δραματικά
καταδεικνύοντας τις νέες τάσεις αλλά και τα αδιέξοδα που επικρατούν στο διεθνές
παραγωγικό περιβάλλον;
Διαθέτουμε άραγε κάποιον ιδιαίτερο τεχνικό
πολιτισμό, κάποια ιδιαίτερη ιστορική τεχνογνωσία, και τι είναι εκείνο που
συνιστά την ζωντανή τους παρουσία στο σήμερα; Μπορούμε να διεκδικήσουμε την
παραγωγική μας υπόσταση στο πεδίο της υψηλής ποιότητας, με προϊόν δικό μας, με
δική του ταυτότητα και υψηλή εντόπια προστιθέμενη αξία, η οφείλουμε να
ενταχθούμε σε διεθνείς αλυσίδες αξίας, στην εξειδίκευση υπέρ τρίτων, στο μαζικό
και το φθηνό; Μήπως είναι ή ώρα, στα πλαίσια της επώδυνης κοσμογονίας που
καταστρέφει και γεννά παράλληλα, μια μικρή αλλά πλούσια σε ποιότητες και
μοναδικότητες χώρα, με ένα μεστό τεχνικό πολιτισμό, με έναν λαό πολυμήχανο,
ανθεκτικό αλλά παροπλισμένο και σε πλήρη σύγχυση, να διεκδικήσει ένα δικό της
παρόν και μέλλον;
πολιτισμό, κάποια ιδιαίτερη ιστορική τεχνογνωσία, και τι είναι εκείνο που
συνιστά την ζωντανή τους παρουσία στο σήμερα; Μπορούμε να διεκδικήσουμε την
παραγωγική μας υπόσταση στο πεδίο της υψηλής ποιότητας, με προϊόν δικό μας, με
δική του ταυτότητα και υψηλή εντόπια προστιθέμενη αξία, η οφείλουμε να
ενταχθούμε σε διεθνείς αλυσίδες αξίας, στην εξειδίκευση υπέρ τρίτων, στο μαζικό
και το φθηνό; Μήπως είναι ή ώρα, στα πλαίσια της επώδυνης κοσμογονίας που
καταστρέφει και γεννά παράλληλα, μια μικρή αλλά πλούσια σε ποιότητες και
μοναδικότητες χώρα, με ένα μεστό τεχνικό πολιτισμό, με έναν λαό πολυμήχανο,
ανθεκτικό αλλά παροπλισμένο και σε πλήρη σύγχυση, να διεκδικήσει ένα δικό της
παρόν και μέλλον;
Ο πρωταρχικός στόχος επομένως αποτελεί η διερεύνηση
και η αποσαφήνιση τόσο των προβλημάτων που επηρέασαν αρνητικά το επιχειρηματικό
έργο στην χώρα , όσο και εκείνους τους θετικούς παράγοντες που του έδωσαν
περιεχόμενο, και προοπτική.
και η αποσαφήνιση τόσο των προβλημάτων που επηρέασαν αρνητικά το επιχειρηματικό
έργο στην χώρα , όσο και εκείνους τους θετικούς παράγοντες που του έδωσαν
περιεχόμενο, και προοπτική.
Σε μια εποχή ριζικών αλλαγών, σκοπός μας πρέπει να είναι η ιχνηλάτηση απαντήσεων σε ζωτικά ερωτήματα, όπως στο εάν η παραγωγή,
ποια παραγωγή, υπό ποιον ιδιαίτερο παραγωγικό τύπο ή μορφή, έχουν μέλλον και
γιατί, σε αυτή την χώρα.
ποια παραγωγή, υπό ποιον ιδιαίτερο παραγωγικό τύπο ή μορφή, έχουν μέλλον και
γιατί, σε αυτή την χώρα.
Με άλλα λόγια τι προϊόν θέλουμε, μπορούμε, η πρέπει
να παράγουμε, με τι τίμημα, πως, και για ποιον;
να παράγουμε, με τι τίμημα, πως, και για ποιον;
Η ανθρωπότητα σήμερα, με την ραγδαία εξελισσόμενη
τρίτη παραγωγική επανάσταση, ζει
κοσμογονικές αλλαγές .
τρίτη παραγωγική επανάσταση, ζει
κοσμογονικές αλλαγές .
Όταν ολόκληρος ο κόσμος, και ιδιαίτερα ο
ανεπτυγμένος, αναζητά εναγωνίως εναλλακτικά παραγωγικά μοντέλα, προκειμένου να
υπερβεί την υπέρ-κυριαρχία μιας πλασματικής χρηματοπιστωτικής οικονομίας, η
Ελλάδα διαθέτει άραγε πλεονεκτήματα, ώστε να δικαιούται μια θέση στον νέο
παγκόσμιο παραγωγικό χάρτη;
ανεπτυγμένος, αναζητά εναγωνίως εναλλακτικά παραγωγικά μοντέλα, προκειμένου να
υπερβεί την υπέρ-κυριαρχία μιας πλασματικής χρηματοπιστωτικής οικονομίας, η
Ελλάδα διαθέτει άραγε πλεονεκτήματα, ώστε να δικαιούται μια θέση στον νέο
παγκόσμιο παραγωγικό χάρτη;
Μπορούμε να υπερβούμε την κρίση χωρίς μια καθαρή
απάντηση στο παραπάνω ερώτημα; Μπορεί να υπάρξει ενδογενής ανάπτυξη για τη
χώρα, την κοινωνία και τους ανθρώπους της, εάν το παραγωγικό ζήτημα δεν αναχθεί
σε κύριο;
απάντηση στο παραπάνω ερώτημα; Μπορεί να υπάρξει ενδογενής ανάπτυξη για τη
χώρα, την κοινωνία και τους ανθρώπους της, εάν το παραγωγικό ζήτημα δεν αναχθεί
σε κύριο;
Διαφέρει άραγε η παραγωγική μας ταυτότητα κάπου
σοβαρά από το κυρίαρχο πρότυπο των ανεπτυγμένων χωρών; Υπάρχουν ιδιομορφίες και
ιδιοτυπίες της ελληνικής οικονομίας οι οποίες θα πρέπει να εξελιχθούν με θετικό
πρόσημο ή πρέπει να τις «κουρέψουμε» ομογενοποιώντας την χώρα σύμφωνα με το υπόδειγμα των αναπτυγμένων
χωρών της Δύσης;
σοβαρά από το κυρίαρχο πρότυπο των ανεπτυγμένων χωρών; Υπάρχουν ιδιομορφίες και
ιδιοτυπίες της ελληνικής οικονομίας οι οποίες θα πρέπει να εξελιχθούν με θετικό
πρόσημο ή πρέπει να τις «κουρέψουμε» ομογενοποιώντας την χώρα σύμφωνα με το υπόδειγμα των αναπτυγμένων
χωρών της Δύσης;
Η πολύ σοβαρή εμπλοκή της νεώτερης γενιάς με την νέα
ψηφιακή κατασκευαστική τεχνολογία τι σχέση έχει, η θα μπορούσε να έχει, με την
επίσης πολύ σοβαρή παράδοση στη μηχανουργία και τη μαστορική της αμέσως
προηγούμενης;
ψηφιακή κατασκευαστική τεχνολογία τι σχέση έχει, η θα μπορούσε να έχει, με την
επίσης πολύ σοβαρή παράδοση στη μηχανουργία και τη μαστορική της αμέσως
προηγούμενης;
Διαθέτουμε άραγε τις πραγματικές υλικές προϋποθέσεις,
προκειμένου να αναπτύξουμε και να υποστηρίξουμε ένα νέου τύπου
“σχεδιασμένο βιομηχανικό κατά παραγγελία προϊόν”, μέσα από μια
διαδικασία εμπνευσμένης σύνθεσης της πιο σύγχρονης και ήπιας κατασκευαστικής
τεχνολογίας με την πιο έγκυρη πολύτιμη μαστορική παράδοση;
προκειμένου να αναπτύξουμε και να υποστηρίξουμε ένα νέου τύπου
“σχεδιασμένο βιομηχανικό κατά παραγγελία προϊόν”, μέσα από μια
διαδικασία εμπνευσμένης σύνθεσης της πιο σύγχρονης και ήπιας κατασκευαστικής
τεχνολογίας με την πιο έγκυρη πολύτιμη μαστορική παράδοση;
Θα είχε κάτι τέτοιο ενδιαφέρον για την διεθνή αγορά;
Στην εποχή μας οι τεχνολογίες αιχμής αποκεντρώνονται
και εκλαϊκεύονται. Φθηνά εργαλεία, αξιόπιστα και ευέλικτα, διατίθενται ευρύτατα
και συναγωνίζονται επάξια μεγάλες συγκεντρωτικές μορφές παραγωγής.
και εκλαϊκεύονται. Φθηνά εργαλεία, αξιόπιστα και ευέλικτα, διατίθενται ευρύτατα
και συναγωνίζονται επάξια μεγάλες συγκεντρωτικές μορφές παραγωγής.
Νέες δυνάμεις αναδύονται μέσα από την έξυπνη
διασύνδεση και συνέργεια πολλών μικρών αποκεντρωμένων, τεράστιας συλλογικής
ισχύος, με αρετές βιωσιμότητας, ανταγωνιστικότητας, ευελιξίας και ευστάθειας,
που γεννούν πράγματα, ανέφικτα και ανεφάρμοστα άλλοτε.
διασύνδεση και συνέργεια πολλών μικρών αποκεντρωμένων, τεράστιας συλλογικής
ισχύος, με αρετές βιωσιμότητας, ανταγωνιστικότητας, ευελιξίας και ευστάθειας,
που γεννούν πράγματα, ανέφικτα και ανεφάρμοστα άλλοτε.
Στα πλαίσια αυτής της νέας
διεθνούς παραγωγικής πραγματικότητας που γεννιέται, ένα σοβαρό μεταποιητικό -βιομηχανικό
παρόν και μέλλον δεν προϋποθέτει αναγκαστικά σοβαρό μεταποιητικό – βιομηχανικό
παρελθόν.
διεθνούς παραγωγικής πραγματικότητας που γεννιέται, ένα σοβαρό μεταποιητικό -βιομηχανικό
παρόν και μέλλον δεν προϋποθέτει αναγκαστικά σοβαρό μεταποιητικό – βιομηχανικό
παρελθόν.
Ήρθε μήπως ο καιρός, με
καθαρό μυαλό και ψυχή, εστιάζοντας σε απλές αλήθειες γύρω μας, να υπερβούμε την
παραγωγή φαντασιώσεων και να περάσουμε
στην παραγωγή πραγματικών αξιών;
καθαρό μυαλό και ψυχή, εστιάζοντας σε απλές αλήθειες γύρω μας, να υπερβούμε την
παραγωγή
στην παραγωγή πραγματικών αξιών;
Αναφέρω παραδειγματικά είδος παραγωγής – φαντασίωσης
:
:
Οι «Σειρήνες» της ανάδειξης του Τουρισμού σε «Βαριά
Βιομηχανία» της χώρας πρέπει να
αποκρουσθούν , αν όχι όπως αντιμετώπισε ο Οδυσσέας τις δικές του σειρήνες (με
βουλοκέρι στα αυτιά) αλλά με βάση τα διαχρονικά πραγματολογικά στοιχεία και με
την αντικειμενική του τοποθέτηση- ιεράρχηση στους προσδιοριστικούς παράγοντες
του ΑΕΠ.
Βιομηχανία» της χώρας πρέπει να
αποκρουσθούν , αν όχι όπως αντιμετώπισε ο Οδυσσέας τις δικές του σειρήνες (με
βουλοκέρι στα αυτιά) αλλά με βάση τα διαχρονικά πραγματολογικά στοιχεία και με
την αντικειμενική του τοποθέτηση- ιεράρχηση στους προσδιοριστικούς παράγοντες
του ΑΕΠ.
Οι χώρες στον
καπιταλιστικό κόσμο που ζούμε δεν βασίστηκαν ούτε βασίζονται ποτέ πλειοψηφικά
σε εξωγενείς παράγοντες ανάπτυξης . Η εγχώρια παραγωγή είναι αυτή που τις
τοποθετεί στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας ανεβάζοντας τες ή κατεβάζοντάς
τες.
καπιταλιστικό κόσμο που ζούμε δεν βασίστηκαν ούτε βασίζονται ποτέ πλειοψηφικά
σε εξωγενείς παράγοντες ανάπτυξης . Η εγχώρια παραγωγή είναι αυτή που τις
τοποθετεί στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας ανεβάζοντας τες ή κατεβάζοντάς
τες.
Υπήρξε ποτέ στην ιστορία άλλος δρόμος
ανοικοδόμησης μιας χώρας;
ανοικοδόμησης μιας χώρας;
