Δεν γνωρίζουμε ότι πράγματι η περίοδος
που άρχισε τον Απρίλιο 2010 (όταν
η Ελλάδα δεν μπορούσε να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της μετά την άρνηση των
αγορών να την χρηματοδοτήσει) κλείνει
τώρα, επειδή θα δανειστούμε 2-3 δισ. ευρώ για 5ετία με 5,0% επιτόκιο, ενώ το
δημόσιο χρέος είναι 321 δισ. (175,5% του ΑΕΠ).
Όμως με βάση του πως λειτουργεί
το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα (ΠΧΣ) θα έλεγα ότι πρόκειται για «φυσιολογική» εξέλιξη η οποία δεν αξίζει ούτε
θριαμβολογίες ούτε καταστροφολογίες.
Προφανώς η έξοδος επιταχύνθηκε για πολιτικούς λόγους. Αυτό νομίζω είναι
κοινά αποδεκτό. Γιατί όμως θεωρώ ότι πρόκειται για μια «φυσιολογική»
εξέλιξη στο πλαίσιο του ΠΧΣ. Σύμφωνα με
όλες τις πρόσφατες μελέτες[1]
οι χώρες οι οποίες έχουν «στερηθεί» για διάφορους λόγους την πρόσβαση στις
χρηματοπιστωτικές αγορές (ΧΑ) επανέρχονται σε αυτές μετά από περίοδο 3-5 έτη ,
αφού βεβαίως προβούν σε μια «λελογισμένη» προσαρμογή της οικονομίας τους στις
απαιτήσεις των ΧΑ. Η ροή των κεφαλαίων
υπακούει σε πλανητικούς παράγοντες και μπορεί σε πάρα πολλές περιπτώσεις
να είναι απολύτως ακατάλληλος για τις νομισματικές συνθήκες διαφόρων χωρών. Για
ορισμένες χώρες μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική πιστωτική επέκταση και σε
δημιουργία φούσκας η οποία είναι ο προθάλαμος της κρίσης και σε άλλες να στερεί
τη δυνατότητα πρόσβασης στη διεθνή ρευστότητα οδηγώντας την επίσης στην κρίση.
Η ύπαρξη όμως αυτού του χρηματοπιστωτικού κύκλου αποτελεί εκ των πραγμάτων
σαφέστατο εξωτερικό περιορισμό και
κανείς δεν μπορεί να τον αγνοήσει. Παράλληλα σημαντικό ρόλο στην
επιτάχυνση/επιβράνδυση της «επιστροφής» παίζει η υπάρχουσα προς διάθεση ρευστότητα η οποία χρειάζεται κάπου να
τοποθετηθεί ώστε να αποδώσει.
διεθνείς αγορές είναι εξαιρετικά ευνοϊκή. Υπάρχουν πλήθος κεφαλαίων τα οποία
επιζητούν υψηλές αποδόσεις με σχετική ασφάλεια λόγω της χαλαρής νομισματικής
πολιτικής των κεντρικών τραπεζών αλλά και τις απόσυρσης μεγάλου όγκου κεφαλαίων
από τις αναδυόμενες αγορές. Υπολογίζονται περίπου σε 9 τρις δολάρια τα ομόλογα των αναδυομένων αγορών
τα οποία εκποιήθηκαν τον τελευταίο έτος. Παρατηρείται συγχρονισμένη αποκλιμάκωση
των αποδόσεων των αποδόσεων όλων των χωρών της ΕΕ (Πίνακας 1).
είχαν «πτωχεύσει» τα τελευταία 5-6 έτη. Μεταξύ των οποίων αναφέρω το Πακιστάν
ενώ πρόκειται σύντομα να επιστρέψουν , η Παπούα Νέα Γουινέα, το Μπαγκλαντές και το
Μπουτάν. Ακόμη και ο Ισημερινός είναι έτοιμος να ζητήσει 700 εκ δολάρια στο
άμεσο μέλλον.
αισθάνονται επιπλέον εξαιρετική ασφάλεια
αν ληφθεί υπόψη ότι η έκδοση διέπετε από το Αγγλικό δίκαιο. Παράλληλα η
«έξοδος» «είχε προετοιμαστεί καλά» κάτι που με απλά λόγια σημαίνει ότι οι
ανάδοχοι θα εξασφάλιζαν τουλάχιστον την κάλυψη μεγάλου μέρους του. Εξάλλου, η λίστα των αναδόχων επιβεβαιώνει το
σενάριο αυτό, αφού ανάμεσα στις έξι τράπεζες που ανέλαβαν την έκδοση,
συγκαταλέγονται τέσσερα αμερικανικά ονόματα. Πρόκειται για τις Bank of America Merrill Lynch, Goldman Sachs, JP Morgan και Morgan Stanley.
Τώρα:
Η στατική απεικόνιση της κατάστασης που
απορρέει από την «ελεγχόμενη έξοδο» στις αγορές κεφαλαίων δεν θα αποκτήσει την
πρέπουσα οικονομική σημασία αν δεν συνοδευθεί από τρεις συγκεκριμένες
εξελίξεις:
στο κατά πόσον η ασκούμενη οικονομική πολιτική θα αποκτήσει κάποιο βαθμό
ελευθερίες αυτή καθαυτή. Προφανώς η κυβέρνηση πρέπει να εξηγήσει που και πως θα
χρησιμοποιήσει τα συγκεκριμένα δάνεια κεφάλαια.
αφορά στο κατά πόσον αυτή η πράξη θα συνοδευθεί από την σταδιακή επαναφορά των
ελληνικών επιχειρήσεων στη θέση του «ευυπόληπτου δανειζόμενου» μειώνοντας
ουσιαστικά τον κίνδυνο χώρας και δίνοντας στις ελληνικές επιχειρήσεις τη
δυνατότητα αποκατάστασης των «πιστοληπτικών γραμμών» με τις συνεργαζόμενες
επιχειρήσεις του εξωτερικού. Με απλά λόγια θα διευκολύνει στην αύξηση της
ανύπαρκτης ρευστότητας της οικονομίας.
από την διατηρησιμότητα της δυνατότητας εξόδου στις αγορές με «λογικό» κόστος
χρήματος, κάτι που αναμένεται να σπρώξει προς τα κάτω το κόστος των
εναλλακτικών τρόπων δανεισμού (έντοκα δημοσίου)
την πρώτη παρότι θεωρητικά θα μπορούσε να δημιουργηθεί κάποιος βαθμός
ελευθερίας , κυρίως ως προς τη χρήση των νέων δανειακών κεφαλαίων, μέχρι σήμερα
η κυβέρνηση δεν έχει προβεί σε καμία ανακοίνωση για την χρήση των συγκεκριμένων
κεφαλαίων.
δεύτερη θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τις συγκεκριμένες αντιδράσεις ,οι
οποίες όμως εξαρτώνται και από άλλους σημαντικούς παράγοντες (όπως η μεγέθυνση
του ΑΕΠ , και πάνω από όλα οι πολιτικές
εξελίξεις της χώρας).
τρίτη, αν υπάρξουν προβλήματα στην πορεία και η χώρα δεν μπορέσει να τα
καταφέρει (γεγονός όχι απίθανο), τότε θα
χρειαστεί τη στήριξη του ευρωπαϊκού μηχανισμού ESM προκειμένου να βγαίνει στις
αγορές μόνο για μικρά ποσά. Υποστήριξη του ESM σημαίνει ότι θα έχουμε μια
ανοικτή γραμμή πίστωσης από αυτόν, ώστε να μας χρηματοδοτεί αν και εφόσον δεν
μπορέσουμε κάποια φορά να δανειστούμε από τις αγορές. Αυτή η στήριξη, η γραμμή
πίστωσης από τον ESM, προϋποθέτει νέο Μνημόνιο και τακτικούς ελέγχους – όπως
σήμερα.
Ένα ακόμη
σημείο προς προσεκτική αξιολόγηση αποτελεί η επίδραση που θα έχει η
έξοδος στις ΧΑ στην αναγκαία όσο ποτέ
αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους της χώρας. Εν κατακλείδι καμία πρόσβαση στις
ΧΑ δεν θα λύσει από μόνη της τα σημαντικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας.
Χρειάζεται η χάραξη οικονομικής πολιτικής που
εκμεταλλευόμενη όλους τους προκύπτοντες
βαθμούς ελευθερίας να οδηγήσει σταδιακά αλλά σταθερά την χώρα έξω από το
τέλμα που ευρίσκεται.
Αποδόσεις δεκαετούς ομολόγου
|
8/1/2013
|
6/6/2013
|
8/1/2014
|
10/4/2014
|
||
|
Ελλάδα
|
10,98
|
8,93
|
7,48
|
5,62
|
|
|
Πορτογαλία
|
6,05
|
5,52
|
5,07
|
3,15
|
|
|
Ιρλανδία
|
4,27
|
3,44
|
2,67
|
1,97
|
|
|
Ισπανία
|
5,05
|
4,26
|
3,47
|
2,7
|
|
|
Ιταλία
|
4,27
|
4,08
|
3,59
|
2,89
|
|
|
Βέλγιο
|
2,24
|
2,07
|
2,31
|
1,78
|
|
|
Γαλλία
|
2
|
1,83
|
2,02
|
1,59
|
|
|
Ολλανδία
|
1,7
|
1,65
|
1,98
|
1,54
|
|
|
ΜΒ
|
1,91
|
1,85
|
2,65
|
2,38
|
|
|
ΗΠΑ
|
1,8
|
1,93
|
2,72
|
2,45
|
|
|
Νορβηγία
|
1,95
|
1,97
|
2,6
|
2,54
|
|
|
Τουρκία
|
6,65
|
7,1
|
9,81
|
9,91
|
|
|
Γερμανία
|
1,48
|
1,34
|
1,67
|
1,25
|
|
Papaioannou,and Christoph TrebeschSovereign
Debt Restructurings 1950–2010:Literature Survey, Data, and Stylized Facts 2012, International
Monetary Fund, WP/12/203
