Από το τέταρτο τρίμηνο του 2018 και για τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2019 η τουρκική οικονομία συρρικνώθηκε κατά -1,39% , σχετικά όχι πολύ σε σχέση με τις εκτιμήσεις που είχαν σχηματισθεί ( κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2009 η συρρίκνωση ήταν -5,0%). Είχε προηγηθεί η υποτίμηση της τουρκικής λίρας , κατά 30,0%, μετά τη νομισματική κρίση του Αυγούστου 2018. Χάρις τις δημόσιες δαπάνες και την επεκτατική νομισματική πολιτική, το τρίτο τρίμηνο του 2019 ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ επανήλθε σε θετικό πρόσημο (0,9% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2018). Θα πρέπει να αναμένουμε τα αποτελέσματα του τετάρτου τριμήνου 2019 για να δούμε την ετήσια μεγέθυνση του ΑΕΠ. Απαραίτητη σημείωση : αποδεχόμαστε τα στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας όπως αυτά δίνονται. Πάντοτε υπάρχει η πιθανότητα χειραγώγησης των στοιχείων (κάτι γνωρίζουμε ως Έλληνες).
Ο περιορισμός των υποτιμητικών τάσεων του τουρκικού νομίσματος ήταν συνέπεια των συστηματικών κυβερνητικών παρεμβάσεων μέσω χειραγώγησης της πιστωτικής πολιτικής των κρατικών τραπεζών στις εγχώριες και διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές.
Η νομισματική κρίση και η δραστική υποτίμηση του νομίσματος που αυτή επέφερε, προκάλεσε διόγκωση του ιδιωτικού χρέους κάτι που η τουρκική κυβέρνηση φαίνεται ότι επιχειρεί να αντιμετωπίσει μέσω της κατάλληλης διαχείρισης του δημοσίου χρέους. Με απλά λόγια επιδιώκει να μεταφέρει ιδιωτικό χρέος στο αντίστοιχο δημόσιο ώστε να απελευθερώσει τις δυνατότητες του ιδιωτικού τομέα να συνεχίσει τις δραστηριότητές του, προκειμένου να συνεχίσει να «σπρώχνει» τη μεγέθυνση της οικονομίας.
Παρότι ο ιδιωτικός τομέας βρίσκεται σε κατάσταση υψηλής δανειακής επιβάρυνσης εντούτοις , από το 2016, έχει εύκολη πρόσβαση σε φτηνό δανεισμό. Πολλές επιχειρήσεις παρότι στην κυριολεξία ανήκουν στην κατηγορία Zombie, έχουν καταφέρει να επιζήσουν μέχρι τώρα χάριν του φτηνού δανεισμού, κυρίως μέσω των κρατικών τραπεζών. Δηλαδή όχι μόνο επιζούν αλλά δημιουργούν και νέα χρέη.
Η επιμονή του Erdoğan να μειωθούν τα επιτόκια οδήγησε την ΚΤ να τα προσαρμόσει στο 12,0%, περίπου το μισό από την αρχή της κρίσης.
Επιδιώκονται πάση θυσία συμφωνίες αναδιάρθρωσης δανείων μεταξύ επιχειρήσεων και τραπεζών. Είναι κάτι που συνεχώς αναγγέλλεται αλλά ποτέ δεν πραγματοποιείται. Ο κύριος λόγος μάλλον θα πρέπει να αναζητηθεί στο ότι ο Erdoğan δεν θέλει να εμπλακεί σε διαδικασίες που είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσουν σε υποχρεωτικές πτωχεύσεις επιχειρήσεων.
Όμως η Αρχή για την εποπτεία του τραπεζικού συστήματος έχει υποδείξει ότι χρειάζεται οι τράπεζες να προχωρήσουν σε αναβαθμολόγηση δανείων ύψους 46 δις TL (8,1 δις δολάρια) και να τα τοποθετήσουν στην κατηγορία των Μη Αποτελεσματικών Δανείων , προχωρώντας παράλληλα και στον αντίστοιχο καταλογισμό των προβλέψεων.
Οι τουρκικές τράπεζες διακρατούν στους ισολογισμούς τους 139 δις TL μη αποτελεσματικά δάνεια ή 5,4% των συνολικών δανείων, το Δεκέμβριο 2019, έναντι 88 δις TL την αντίστοιχη περίοδο του 2019 , σύμφωνα με τα στοιχεία της Turkey’s Banking Association (TBB).
Επίσης οι καταθέσεις σε συνάλλαγμα, στο τέλος του α’ εξαμήνου 2019, ανέρχονταν σε 194 δις δολάρια ΗΠΑ και αναλογούσαν στο 52,0% του συνόλου των καταθέσεων.
Τα ακαθάριστα κέρδη των τουρκικών τραπεζών ανήλθαν σε 46,6 δις TL, το ενδεκάμηνο του 2019, μειωμένα έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2018 (50,7 δις TL), παρότι το συνολικό ενεργητικό τους αυξήθηκε , την ίδια περίοδο, κατά 488 δις TL ή 12,6% φθάνοντας τα 4,36 τρις TL.
Το βραχυπρόθεσμο εξωτερικό χρέος (απόθεμα) της χώρας , στο τέλος του Οκτωβρίου 2019, ανερχόταν σε 118 δις δολάρια , σύμφωνα με τα στοιχεία της ΚΤ. Επίσης τα χρέη που χρειάζεται να αποπληρωθούν τους προσεχείς 12 μήνες (10.2019-10.2020) εμφανίζονται αυξημένα κατά 3,6%.
Επίσης τους τρεις προσεχείς μήνες (Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος) θα πρέπει να αποπληρωθούν εγχώρια δάνεια ύψους 80 δις TL (περίπου 13,4 δις δολάρια). Το Υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει να τα καλύψει με εγχώριο δανεισμό περίπου αντίστοιχου ύψους (73,8 δις TL).
Το δημόσιο εξωτερικό βραχυπρόθεσμο χρέος (κυρίως των κρατικών τραπεζών) αυξήθηκε κατά 3,7% σε 21,7 δις δολάρια ΗΠΑ ενώ το αντίστοιχο του ιδιωτικού τομέα κατά 5,2% φθάνοντας τα 89,9 δις δολάρια ΗΠΑ , την ίδια περίοδο.
Στο τέλος του Νοεμβρίου 2019, το ύψος των συναλλαγματικών αποθεμάτων της χώρας ανέρχονταν σε 104,8 δις δολάρια ΗΠΑ (το ιστορικό υψηλό των σχεδόν 136 δισ. δολαρίων είχε καταγραφεί στα μέσα Δεκεμβρίου του 2013). Στο συγκεκριμένο ύψος συνέβαλε και η μεταφορά διαθεσίμων ύψους 1 δις δολαρίων μέσω της διαδικασίας ανταλλαγής νομισμάτων ( lira-yuan swap agreement) τον Ιούνιο του 2019, ενεργοποιώντας τη συμφωνία του 2012 μεταξύ των δύο χωρών.
Η Διεθνής Επενδυτική Θέση της Τουρκίας (Οκτώβριος 2019) ήταν αρνητική ύψους – 341,0 δις δολάρια ΗΠΑ.( απαιτήσεις στο εξωτερικό: 247,7 δις δολάρια και υποχρεώσεις προς το εξωτερικό – 588,7 δις δολάρια).
Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (απόθεμα) ανήλθαν σε 156,6 δις δολάρια, οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου(απόθεμα) σε 131, 8 δις δολάρια (Οκτώβριος 2019).
Το απόθεμα του εξωτερικού δανεισμού του τραπεζικού συστήματος ανήλθε σε 69,3 δις δολάρια ενώ το αντίστοιχο απόθεμα του ιδιωτικού τομέα ανήλθε σε 101,7 δις δολάρια (Οκτώβριος 2019).
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η τουρκική οικονομία συνεχίζει να βαδίζει ένα πολύ δύσκολο δρόμο παρά τα όσα υποστηρίζει η κυβέρνηση Erdoğan ότι η κρίση έχει παρέλθει.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2020
