Α.
Η
μεγάλη ύφεση των τελευταίων χρόνων, ως αποτέλεσμα της δημοσιονομικής
προσαρμογής που ακολούθησε την εφαρμογή των Μνημονίων, οδήγησε σε σημαντική
μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και της τελικής κατανάλωσης των νοικοκυριών
(Διάγραμμα 1).
μεγάλη ύφεση των τελευταίων χρόνων, ως αποτέλεσμα της δημοσιονομικής
προσαρμογής που ακολούθησε την εφαρμογή των Μνημονίων, οδήγησε σε σημαντική
μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και της τελικής κατανάλωσης των νοικοκυριών
(Διάγραμμα 1).
Ως
νοικοκυριά στην ανάλυση αυτή, λογίζονται οι οικογένειες που έχουν εισοδήματα
από εξαρτημένη εργασία (μισθωτοί) καθώς και όσοι έχουν εισοδήματα από ατομικές
επιχειρήσεις και ελευθέρια επαγγέλματα.
νοικοκυριά στην ανάλυση αυτή, λογίζονται οι οικογένειες που έχουν εισοδήματα
από εξαρτημένη εργασία (μισθωτοί) καθώς και όσοι έχουν εισοδήματα από ατομικές
επιχειρήσεις και ελευθέρια επαγγέλματα.
Ως
διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, καταγράφεται το εισόδημα μετά από φόρους
και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, καταγράφεται το εισόδημα μετά από φόρους
και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
Διάγραμμα 1Α.
Εξέλιξη του
ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος και της καταναλωτικής δαπάνης των
Νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ
ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος και της καταναλωτικής δαπάνης των
Νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ
|
Πίνακας
|
1
|
||
|
Ακαθάριστο Διαθέσιμο
|
|||
|
Έτος
|
Εισόδημα.
|
||
|
2006
|
173032
|
||
|
2007
|
184926
|
||
|
2008
|
195543
|
||
|
2009
|
200339
|
||
|
2010
|
184331
|
||
|
2011
|
168452
|
||
|
2012
|
153502
|
||
|
2013
|
140180
|
||
|
2014
|
134111
|
||
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ
Στον Πίνακα 2 , παρουσιάζεται
η εξέλιξη των εισοδημάτων που εισπράττουν τα νοικοκυριά (2006-2014) . Κατά τη διάρκεια
των πέντε χρόνων εφαρμογής του μνημονίου
, η συνολική μείωση του εισοδήματος κατά 73,6 δις ευρώ επιμερίσθηκε σε όλα τα
είδη των εισοδημάτων. Τα εισοδήματα εξαρτημένης εργασίας μειώθηκαν κατά 27 δις
ευρώ. Τα εισοδήματα από ατομικές επιχειρήσεις και ελεύθερα επαγγέλματα κατά 26,6 δις ευρώ κτλ.
η εξέλιξη των εισοδημάτων που εισπράττουν τα νοικοκυριά (2006-2014) . Κατά τη διάρκεια
των πέντε χρόνων εφαρμογής του μνημονίου
, η συνολική μείωση του εισοδήματος κατά 73,6 δις ευρώ επιμερίσθηκε σε όλα τα
είδη των εισοδημάτων. Τα εισοδήματα εξαρτημένης εργασίας μειώθηκαν κατά 27 δις
ευρώ. Τα εισοδήματα από ατομικές επιχειρήσεις και ελεύθερα επαγγέλματα κατά 26,6 δις ευρώ κτλ.
|
Πίνακας
2 |
|
Εισοδήματα
που εισπράττουν τα νοικοκυριά. |
||||||||
|
2009
|
2014
|
|||||||
|
δις ευρώ
|
%*
|
δις ευρώ
|
%*
|
|||||
|
Εισοδήματα εξαρτημένης εργασίας
|
84,8
|
34,1
|
57,8
|
33
|
||||
|
Εισοδήματα από ατομικές επιχειρήσεις
|
||||||||
|
και ελεύθερα επαγγέλματα
|
76,6
|
30,8
|
56
|
32
|
||||
|
Εισοδήματα περιουσίας
|
11,2
|
4,5
|
4,55
|
2,6
|
||||
|
Κοινωνικές παροχές
|
42,8
|
17,2
|
34,8
|
19,9
|
||||
|
Λοιπές τρέχουσες μεταβιβάσεις
|
33,6
|
13,5
|
21,9
|
12,5
|
||||
|
*% επί του συνολικού εισοδήματος.
|
||||||||
Β.
Η εξέλιξη των φόρων
και των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλουν, τα νοικοκυριά την ίδια περίοδο. Το συμπέρασμα είναι το ακόλουθο :
και των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλουν, τα νοικοκυριά την ίδια περίοδο. Το συμπέρασμα είναι το ακόλουθο :
Η σωρευτική μείωση του
συνολικού εισοδήματος την περίοδο
2009-2014 ανέρχεται σε 73,6 δις ευρώ (248,7- 175,1) ή 29,6%.
συνολικού εισοδήματος την περίοδο
2009-2014 ανέρχεται σε 73,6 δις ευρώ (248,7- 175,1) ή 29,6%.
Το Ακαθάριστο Διαθέσιμο Εισόδημα
= Συνολικό Εισόδημα – (Φόροι + Ασφαλιστικές Εισφορές).
= Συνολικό Εισόδημα – (Φόροι + Ασφαλιστικές Εισφορές).
Το 2009 : 248,7 – (12,6 + 35,8) = 200,3 δις ευρώ.
Το 2014: 175,1 – (10,5 + 30,6) = 134,1 δις ευρώ.
Οι φόροι και οι ασφαλιστικές
εισφορές το 2009 αποτελούν το 48,3/248,7
= 19,4% του συνολικού εισοδήματος.
εισφορές το 2009 αποτελούν το 48,3/248,7
= 19,4% του συνολικού εισοδήματος.
Οι φόροι και οι ασφαλιστικές
εισφορές το 2014 αποτελούν το 41,6/175,1= 23,75% του συνολικού εισοδήματος.
εισφορές το 2014 αποτελούν το 41,6/175,1= 23,75% του συνολικού εισοδήματος.
Δηλαδή σε μείωση του συνολικού
εισοδήματος κατά 29,6% , αυξήθηκε η
επιβάρυνση από φόρους και εισφορές κατά 4,35%.
εισοδήματος κατά 29,6% , αυξήθηκε η
επιβάρυνση από φόρους και εισφορές κατά 4,35%.
Παρόλα αυτά οι συνολικές
εισπράξεις από φόρους και ασφαλιστικές
εισφορές , ως απόλυτοι αριθμοί , μειώθηκαν , παρά όπως είπαμε, αυξήθηκαν οι
φορολογικοί συντελεστές. Επιπλέον θα πρέπει να σημειώσουμε ότι παρά την
σημαντική επιβάρυνση (φορολογική και ασφαλιστικών εισφορών) που παρατηρήθηκε τα
τελευταία έτη, η Ελλάδα παραμένει κάτω από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ-28 ως
προς το ποσοστό των φόρων και ασφαλιστικών εισφορών στο συνολικό εισόδημα
(Πίνακας 3). Αυτό παρά το ότι οι φορολογικοί συντελεστές
στην Ελλάδα είναι υψηλότεροι από το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ-28 όσο και της
ΕΕ-19, ( Πίνακας 4). Αυτό σημαίνει
ότι , το φορολογητέο εισόδημα είναι μικρότερο στην Ελλάδα, είτε για
λόγους φοροδιαφυγής , είτε για νόμιμους λόγους (δηλαδή υπάρχουν εισοδηματικά
μερίδια ή εισοδηματικές κοινωνικές κατηγορίες που για διάφορους λόγους δεν
φορολογούνται). Βεβαίως συμβαίνουν και
τα δύο. Συνεπώς θα πρέπει να παρθούν
μέτρα και προς τις δύο κατευθύνσεις. Δηλαδή θα πρέπει να παρθούν μέτρα για
πάταξη της φοροδιαφυγής (άλλωστε αυτό είναι μόνιμο καθήκον των φορολογικών
αρχών) και διεύρυνση της φορολογικής
βάσης η οποία σημαίνει μεγαλύτερος αριθμός νοικοκυριών πρέπει να συμμετάσχουν
στην καταβολή φόρων. Παράλληλα η
φορολογική πολιτική αποτελεί σημαντικό μέσο της δημοσιονομικής πολιτικής και ως εκ
τούτου συμμετέχει στη μεγεθυντική διαδικασία του εισοδήματος. Επομένως το ερώτημα στην παρούσα συγκυρία είναι αν η
προτεραιότητα στην ελληνική οικονομία είναι η αύξηση των συνολικών εσόδων από
φόρους και ασφαλιστικές εισφορές ως %
του συνολικού εισοδήματος ή η αύξηση του συνολικού εισοδήματος . Νομίζω ότι η προτεραιότητα πρέπει να είναι η
αύξηση του εισοδήματος. Επομένως η όλη
συζήτηση για την πάταξη της φοροδιαφυγής πρέπει να ενταχθεί οργανικά σε ένα
σχέδιο που να υπηρετεί πρωτίστως τη μεγέθυνση της οικονομίας. Η συνεχής αύξηση
της φορολογικής επιβάρυνσης , γενικά, σε ένα στάσιμο ΑΕΠ, με τη δικαιολογία της
ανισοκατανομής του εισοδήματος , οδηγεί μαθηματικά σε πλήρη στασιμότητα της
οικονομίας.
εισπράξεις από φόρους και ασφαλιστικές
εισφορές , ως απόλυτοι αριθμοί , μειώθηκαν , παρά όπως είπαμε, αυξήθηκαν οι
φορολογικοί συντελεστές. Επιπλέον θα πρέπει να σημειώσουμε ότι παρά την
σημαντική επιβάρυνση (φορολογική και ασφαλιστικών εισφορών) που παρατηρήθηκε τα
τελευταία έτη, η Ελλάδα παραμένει κάτω από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ-28 ως
προς το ποσοστό των φόρων και ασφαλιστικών εισφορών στο συνολικό εισόδημα
(Πίνακας 3). Αυτό παρά το ότι οι φορολογικοί συντελεστές
στην Ελλάδα είναι υψηλότεροι από το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ-28 όσο και της
ΕΕ-19, ( Πίνακας 4). Αυτό σημαίνει
ότι , το φορολογητέο εισόδημα είναι μικρότερο στην Ελλάδα, είτε για
λόγους φοροδιαφυγής , είτε για νόμιμους λόγους (δηλαδή υπάρχουν εισοδηματικά
μερίδια ή εισοδηματικές κοινωνικές κατηγορίες που για διάφορους λόγους δεν
φορολογούνται). Βεβαίως συμβαίνουν και
τα δύο. Συνεπώς θα πρέπει να παρθούν
μέτρα και προς τις δύο κατευθύνσεις. Δηλαδή θα πρέπει να παρθούν μέτρα για
πάταξη της φοροδιαφυγής (άλλωστε αυτό είναι μόνιμο καθήκον των φορολογικών
αρχών) και διεύρυνση της φορολογικής
βάσης η οποία σημαίνει μεγαλύτερος αριθμός νοικοκυριών πρέπει να συμμετάσχουν
στην καταβολή φόρων. Παράλληλα η
φορολογική πολιτική αποτελεί σημαντικό μέσο της δημοσιονομικής πολιτικής και ως εκ
τούτου συμμετέχει στη μεγεθυντική διαδικασία του εισοδήματος. Επομένως το ερώτημα στην παρούσα συγκυρία είναι αν η
προτεραιότητα στην ελληνική οικονομία είναι η αύξηση των συνολικών εσόδων από
φόρους και ασφαλιστικές εισφορές ως %
του συνολικού εισοδήματος ή η αύξηση του συνολικού εισοδήματος . Νομίζω ότι η προτεραιότητα πρέπει να είναι η
αύξηση του εισοδήματος. Επομένως η όλη
συζήτηση για την πάταξη της φοροδιαφυγής πρέπει να ενταχθεί οργανικά σε ένα
σχέδιο που να υπηρετεί πρωτίστως τη μεγέθυνση της οικονομίας. Η συνεχής αύξηση
της φορολογικής επιβάρυνσης , γενικά, σε ένα στάσιμο ΑΕΠ, με τη δικαιολογία της
ανισοκατανομής του εισοδήματος , οδηγεί μαθηματικά σε πλήρη στασιμότητα της
οικονομίας.
Πίνακας 3.
|
Χώρα
|
Φόροι και ασφαλιστικές
|
|||
|
εισφορές ,% του συνολικού
|
||||
|
εισοδήματος. 2014.
|
||||
|
Δανία
|
35,8
|
|||
|
Ολλανδία
|
33,4
|
|||
|
Βέλγιο
|
32,1
|
|||
|
Γαλλία
|
29,3
|
|||
|
Αυστρία
|
28,7
|
|||
|
Γερμανία
|
28,7
|
|||
|
Φιλανδία
|
28,4
|
|||
|
ΕΕ
|
27,7
|
|||
|
ΜΒ
|
27,1
|
|||
|
Σουηδία
|
26,7
|
|||
|
Ιταλία
|
26,2
|
|||
|
Ουγγαρία
|
24,8
|
|||
|
Ιρλανδία
|
24,8
|
|||
|
Τσεχία
|
24,4
|
|||
|
Σλοβενία
|
24,2
|
|||
|
Εσθονία
|
23,9
|
|||
|
Ιρλανδία
|
23,4
|
|||
|
Ελλάδα
|
23,4
|
|||
|
Πορτογαλία
|
23,2
|
|||
|
Πολωνία
|
21,8
|
|||
|
Σλοβακία
|
21,2
|
|||
|
Κροατία
|
19,4
|
|||
|
Λετονία
|
19,3
|
|||
|
Κύπρος
|
18,3
|
|||
|
Λιθουανία
|
18,1
|
|||
|
Ρουμανία
|
17,8
|
|||
Πηγή : EUROSTAT:
Taxation trends in the EU. 2015 Edition.
Taxation trends in the EU. 2015 Edition.
Πίνακας 4.
Φορολογικοί συντελεστές
στις χώρες της ΕΕ.
στις χώρες της ΕΕ.
|
|
|||||
|
ΦΠΑ*
|
Ιδιωτών*
|
Επιχειρήσεων*
|
|||
|
ΕΕ-28
|
21,6
|
39,3
|
22,8
|
||
|
ΕΕ-19
|
20,8
|
42,1
|
24,6
|
||
|
Ελλάδα
|
23
|
48
|
29
|
||
|
*Το υψηλότερο θεσπισμένο ποσοστό, μαζί
με τις |
|||||
|
προσαυξήσεις.
Πηγή : EUROSTAT:
Taxation trends in the EU. 2015 Edition.
Πίνακας 5.
|
|||||
Φορολογία Επιχειρήσεων
στις χώρες της ΕΕ.
στις χώρες της ΕΕ.
|
Χώρες
|
2009
|
2015
|
|
Βέλγιο
|
34
|
34
|
|
Βουλγαρία
|
10
|
10
|
|
Τσεχία
|
20
|
19
|
|
Δανία
|
25
|
23,5
|
|
Γερμανία
|
30,2
|
30,2
|
|
Εσθονία
|
21
|
20
|
|
Ιρλανδία
|
12,5
|
12,5
|
|
Ελλάδα
|
35
|
29
|
|
Ισπανία
|
30
|
28
|
|
Γαλλία
|
34,4
|
38
|
|
Κροατία
|
20
|
20
|
|
Ιταλία
|
31,4
|
31,4
|
|
Κύπρος
|
10
|
12,5
|
|
Λετονία
|
15
|
15
|
|
Λιθουανία
|
20
|
15
|
|
Λουξεμβούργο
|
28,6
|
29,2
|
|
Ουγγαρία
|
21,3
|
20,6
|
|
Μάλτα
|
35
|
35
|
|
Ολλανδία
|
25,5
|
25
|
|
Αυστρία
|
25
|
25
|
|
Πολωνία
|
19
|
19
|
|
Πορτογαλία
|
26,5
|
29,5
|
|
Ρουμανία
|
16
|
16
|
|
Σλοβενία
|
21
|
17
|
|
Σλοβακία
|
19
|
22
|
|
Φιλανδία
|
26
|
20
|
|
Σουηδία
|
26,3
|
22
|
|
ΗΒ
|
28
|
20
|
|
Ισλανδία
|
15
|
20
|
|
Νορβηγία
|
28
|
27
|
|
ΕΕ-28
|
23,8
|
22,8
|
|
ΕΕ-19
|
25,3
|
24,6
|
Πηγή : EUROSTAT:
Taxation trends in the EU. 2015 Edition.
Taxation trends in the EU. 2015 Edition.
Γ.
Στο Διάγραμμα 3 παρουσιάζεται η
εξέλιξη του ποσοστού αποταμίευσης των
νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ, που ορίζεται ως η ακαθάριστη αποταμίευση προς το
ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα, κατά την
περίοδο 2006-2014. Ειδικότερα, το 2014 το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών
και των ΜΚΙΕΝ ήταν -6,0% έναντι -4,2%
του 2013. Η μείωση σε αρνητικό επίπεδο της αποταμίευσης των νοικοκυριών στην
ελληνική οικονομία μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει για τις μελλοντικές
οικονομικές εξελίξεις στην οικονομία της χώρας. Η αρνητική αποταμίευση των ελληνικών νοικοκυριών είναι
σημαντική και προοιωνίζεται μείωση του
βιοτικού επιπέδου στο μέλλον, καθώς δεν μπορεί να συνεχισθεί η στήριξη της
κατανάλωσης και των όποιων επενδύσεων κάνουν τα νοικοκυριά, από τα «έτοιμα»,
και με το τραπεζικό σύστημα να βρίσκεται σε φάση απομόχλευσης. Βεβαίως, η
διέξοδος είναι η ανάπτυξη, αν και θα πάρει αρκετά χρόνια για να επιστρέψει η
κανονικότητα στην οικονομία, καθώς τα νοικοκυριά θα προσπαθούν να αναπληρώσουν
τις χαμένες αποταμιεύσεις τους, να αποπληρώσουν δάνεια, ληξιπρόθεσμες οφειλές
κ.ο.κ.
εξέλιξη του ποσοστού αποταμίευσης των
νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ, που ορίζεται ως η ακαθάριστη αποταμίευση προς το
ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα, κατά την
περίοδο 2006-2014. Ειδικότερα, το 2014 το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών
και των ΜΚΙΕΝ ήταν -6,0% έναντι -4,2%
του 2013. Η μείωση σε αρνητικό επίπεδο της αποταμίευσης των νοικοκυριών στην
ελληνική οικονομία μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει για τις μελλοντικές
οικονομικές εξελίξεις στην οικονομία της χώρας. Η αρνητική αποταμίευση των ελληνικών νοικοκυριών είναι
σημαντική και προοιωνίζεται μείωση του
βιοτικού επιπέδου στο μέλλον, καθώς δεν μπορεί να συνεχισθεί η στήριξη της
κατανάλωσης και των όποιων επενδύσεων κάνουν τα νοικοκυριά, από τα «έτοιμα»,
και με το τραπεζικό σύστημα να βρίσκεται σε φάση απομόχλευσης. Βεβαίως, η
διέξοδος είναι η ανάπτυξη, αν και θα πάρει αρκετά χρόνια για να επιστρέψει η
κανονικότητα στην οικονομία, καθώς τα νοικοκυριά θα προσπαθούν να αναπληρώσουν
τις χαμένες αποταμιεύσεις τους, να αποπληρώσουν δάνεια, ληξιπρόθεσμες οφειλές
κ.ο.κ.
Διάγραμμα 3: Ποσοστό αποταμίευσης των
Νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ
Νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ
