Η παγκοσμιοποίηση ή νέα φάση διεθνοποίησης του
κεφαλαίου αποτελεί μια ιστορική εποχή. Όταν αναφερόμαστε σε
«μια ιστορική εποχή» εννοούμε ότι υπάρχουν ειδικά χαρακτηριστικά που την
διαφοροποιούν σε σχέση με την προηγούμενη εποχή . Όμως θα πρέπει να σημειωθεί
ότι καμιά κοινωνία μέχρι σήμερα δεν έχει αποκτήσει τέτοιο βαθμό
κοινωνικοπολιτικής ομοιογένειας ώστε μαζί με τα κύρια και αποφασιστικά
χαρακτηριστικά της να μην υπάρχουν στοιχεία παλαιοτέρων κοινωνιών. Οι διαφοροποιήσεις αναφέρονται σε σημαντικό αριθμό πεδίων του
κοινωνικού βίου , από το πολιτικό έως το φιλοσοφικό και το πολιτιστικό έως το
οικονομικό.
κεφαλαίου αποτελεί μια ιστορική εποχή. Όταν αναφερόμαστε σε
«μια ιστορική εποχή» εννοούμε ότι υπάρχουν ειδικά χαρακτηριστικά που την
διαφοροποιούν σε σχέση με την προηγούμενη εποχή . Όμως θα πρέπει να σημειωθεί
ότι καμιά κοινωνία μέχρι σήμερα δεν έχει αποκτήσει τέτοιο βαθμό
κοινωνικοπολιτικής ομοιογένειας ώστε μαζί με τα κύρια και αποφασιστικά
χαρακτηριστικά της να μην υπάρχουν στοιχεία παλαιοτέρων κοινωνιών. Οι διαφοροποιήσεις αναφέρονται σε σημαντικό αριθμό πεδίων του
κοινωνικού βίου , από το πολιτικό έως το φιλοσοφικό και το πολιτιστικό έως το
οικονομικό.
Σε κάθε
ιστορική εποχή επομένως δημιουργείται
ένα είδος «καθεστώτος ισχύος» , μια ιεραρχημένη δομή η οποία συμπεριλαμβάνει ιδεολογικούς , φιλοσοφικούς , πολιτικούς,
οικονομικούς , πολιτιστικούς και
ποικίλους άλλους μηχανισμούς «εφαρμογής» οι οποίοι εργάζονται για την επιβολή ,
τη διατήρηση και την εξάπλωση της συγκεκριμένης κατάστασης ισχύος. Υπάρχει κατ’ αρχάς μια θεωρία η οποία είναι
επικυρίαρχη και η οποία καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές , κοινωνικές
και οικονομικές θεωρητικές δράσεις . Οι θεωρητικές αυτές δράσεις εξειδικεύονται
σε διάφορες πολιτικές, π.χ οικονομική πολιτική, στρατιωτική πολιτική, κοινωνική
πολιτική. Οι πολιτικές αυτές για να λειτουργήσουν στηρίζονται σε μια σειρά από μηχανισμούς-
πυλώνες οι οποίοι με τις αποφάσεις τους αποτελούν τους ιμάντες μεταβίβασης των
θέσεων και των αντιλήψεων της κυρίαρχης δύναμης. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα σύμπλεγμα ισχύος που
«καθοδηγεί» τα πράγματα στον κόσμο.
ιστορική εποχή επομένως δημιουργείται
ένα είδος «καθεστώτος ισχύος» , μια ιεραρχημένη δομή η οποία συμπεριλαμβάνει ιδεολογικούς , φιλοσοφικούς , πολιτικούς,
οικονομικούς , πολιτιστικούς και
ποικίλους άλλους μηχανισμούς «εφαρμογής» οι οποίοι εργάζονται για την επιβολή ,
τη διατήρηση και την εξάπλωση της συγκεκριμένης κατάστασης ισχύος. Υπάρχει κατ’ αρχάς μια θεωρία η οποία είναι
επικυρίαρχη και η οποία καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές , κοινωνικές
και οικονομικές θεωρητικές δράσεις . Οι θεωρητικές αυτές δράσεις εξειδικεύονται
σε διάφορες πολιτικές, π.χ οικονομική πολιτική, στρατιωτική πολιτική, κοινωνική
πολιτική. Οι πολιτικές αυτές για να λειτουργήσουν στηρίζονται σε μια σειρά από μηχανισμούς-
πυλώνες οι οποίοι με τις αποφάσεις τους αποτελούν τους ιμάντες μεταβίβασης των
θέσεων και των αντιλήψεων της κυρίαρχης δύναμης. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα σύμπλεγμα ισχύος που
«καθοδηγεί» τα πράγματα στον κόσμο.
Τώρα , με βάση τα προηγούμενα γίνεται κατανοητό, ότι δεν υπάρχει κανένα
οικονομικό σύστημα που να μην λειτουργεί εντός ενός καθορισμένου θεσμικού –
ρυθμιστικού πλαισίου το οποίο έχει
επιβληθεί από τις κυρίαρχες μεγάλες δυνάμεις
του πλανήτη, λαμβάνοντας τη μορφή «καθεστώτος».
οικονομικό σύστημα που να μην λειτουργεί εντός ενός καθορισμένου θεσμικού –
ρυθμιστικού πλαισίου το οποίο έχει
επιβληθεί από τις κυρίαρχες μεγάλες δυνάμεις
του πλανήτη, λαμβάνοντας τη μορφή «καθεστώτος».
Η παγκοσμιοποίηση ,στην οικονομική της
συνιστώσα που μας ενδιαφέρει στο παρόν άρθρο, ρυθμίζεται σύμφωνα με το θεσμικό
πλαίσιο της νεοκλασικής οικονομικής σχολής όπως αυτό έχει συμπληρωθεί σύμφωνα
με τις προτάσεις της Νέας Μακροοικονομικής Οικονομίας και των Ορθολογικών
Προσδοκιών, τα Ενδογενή υποδείγματα ανάπτυξης και στην «εμπειρική» διερεύνηση
από τα υποδείγματα Dynamic Stochastic General Equilibrium ( DSGE).
συνιστώσα που μας ενδιαφέρει στο παρόν άρθρο, ρυθμίζεται σύμφωνα με το θεσμικό
πλαίσιο της νεοκλασικής οικονομικής σχολής όπως αυτό έχει συμπληρωθεί σύμφωνα
με τις προτάσεις της Νέας Μακροοικονομικής Οικονομίας και των Ορθολογικών
Προσδοκιών, τα Ενδογενή υποδείγματα ανάπτυξης και στην «εμπειρική» διερεύνηση
από τα υποδείγματα Dynamic Stochastic General Equilibrium ( DSGE).
Όλο αυτό το
θεωρητικό οπλοστάσιο αναπαράγεται καθημερινά σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου
επιβάλλοντας την ιδεολογική του κυριαρχία στους φορείς των οικονομικών ιδεών.
θεωρητικό οπλοστάσιο αναπαράγεται καθημερινά σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου
επιβάλλοντας την ιδεολογική του κυριαρχία στους φορείς των οικονομικών ιδεών.
Επομένως αυτό που αποκαλούμε Οικονομική Παγκοσμιοποίηση είναι ένα καθεστώς
που λειτουργεί εντός ενός πολύ
συγκεκριμένου ρυθμιστικού πλαισίου.
που λειτουργεί εντός ενός πολύ
συγκεκριμένου ρυθμιστικού πλαισίου.
Ως εκ τούτου το
ερώτημα στη σωστή του διάσταση είναι, αν μπορεί να επιβληθεί ένα διαφορετικό
θεσμικό πλαίσιο που να ρυθμίζει με άλλο τρόπο την παγκόσμια οικονομία.
ερώτημα στη σωστή του διάσταση είναι, αν μπορεί να επιβληθεί ένα διαφορετικό
θεσμικό πλαίσιο που να ρυθμίζει με άλλο τρόπο την παγκόσμια οικονομία.
Δύο πρώτες απαντήσεις μπορούν να δοθούν.
Η πρώτη συνδέεται με την αλλαγή του ισχύοντος
«καθεστώτος ισχύος».
«καθεστώτος ισχύος».
Κάτι τέτοιο
προϋποθέτει μεταβολή πρωταρχικά στην ισορροπία διεθνούς ισχύος , γεγονός
δύσκολο ή σχεδόν αδύνατον στην παρούσα φάση αλλά και στο προβλεπτό μέλλον. Αυτό
βεβαίως δεν σημαίνει ότι οι συντελούμενες διεργασίες σε πλανητικό επίπεδο ,δεν
εργάζονται καθημερινά, αργά αλλά σταθερά, προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση .
προϋποθέτει μεταβολή πρωταρχικά στην ισορροπία διεθνούς ισχύος , γεγονός
δύσκολο ή σχεδόν αδύνατον στην παρούσα φάση αλλά και στο προβλεπτό μέλλον. Αυτό
βεβαίως δεν σημαίνει ότι οι συντελούμενες διεργασίες σε πλανητικό επίπεδο ,δεν
εργάζονται καθημερινά, αργά αλλά σταθερά, προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση .
Η παραδοχή αυτή, για να αποφύγουμε
παρανοήσεις, θα πρέπει να ενταχθεί στη λογική ότι η μελλοντική ιστορία της ανθρώπινης
κατάστασης είναι κατά βάση απρόβλεπτη. Παρότι η ιστορία εμφανίζεται ως ο τόπος
των συνειδητών πράξεων συνειδητών όντων , με μια κοντινή ματιά όλα αυτά
ανατρέπονται. Εύκολα διαπιστώνεται ότι η ιστορία είναι ο χώρος των
μη-συνειδητών προθέσεων και των μη ηθελημένων σκοπών. Τα πραγματικά
αποτελέσματα της ιστορικής δράσης των ανθρώπων δεν είναι περίπου ποτέ αυτά που
τα δρώντα υποκείμενα είχαν ως στόχο. Στην Ιστορία η μεταβολή στην ισορροπία
διεθνούς ισχύος, συνδέεται συνήθως με βίαιες
και ακραίες καταστάσεις.
παρανοήσεις, θα πρέπει να ενταχθεί στη λογική ότι η μελλοντική ιστορία της ανθρώπινης
κατάστασης είναι κατά βάση απρόβλεπτη. Παρότι η ιστορία εμφανίζεται ως ο τόπος
των συνειδητών πράξεων συνειδητών όντων , με μια κοντινή ματιά όλα αυτά
ανατρέπονται. Εύκολα διαπιστώνεται ότι η ιστορία είναι ο χώρος των
μη-συνειδητών προθέσεων και των μη ηθελημένων σκοπών. Τα πραγματικά
αποτελέσματα της ιστορικής δράσης των ανθρώπων δεν είναι περίπου ποτέ αυτά που
τα δρώντα υποκείμενα είχαν ως στόχο. Στην Ιστορία η μεταβολή στην ισορροπία
διεθνούς ισχύος, συνδέεται συνήθως με βίαιες
και ακραίες καταστάσεις.
Η δεύτερη συνδέεται με τις υπάρχουσες
δυνατότητες, εντός του υπάρχοντος «καθεστώτος ισχύος» να επιβληθεί μια
διαφορετική θεσμική ρύθμιση της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Για να δοθεί μια
συνεπής απάντηση, αποτελεί πρωταρχικό μέλημα η διερεύνηση της
ταυτότητας των πολιτικών υποκειμένων που πρωταγωνιστούν στη δημιουργία του ιστορικού μέλλοντος. Είναι
πασίδηλο ότι τα δρώντα πολιτικά
υποκείμενα μόνο μέσα από τη διερεύνηση του κοινωνικοϊστορικού χαρακτήρα τους
μπορούν να καταστούν γνωστά. Ως εκ τούτου απαιτείται η συστηματική διερεύνηση
των δραστικών αλλαγών στις οποίες υπόκεινται , σε συνάρτηση με τις
παγκόσμιες κοινωνικοϊστορικές εξελίξεις . Μάλιστα χρειάζεται να μελετηθούν ιδιαιτέρως
οι καμπές αυτών των εξελίξεων που σημαδεύουν αποφασιστικά τις μεταβολές του
κοινωνικοπολιτικού χαρακτήρα των δρώντων
πολιτικών υποκειμένων. Με την πρώτη ματιά αντιλαμβανόμαστε ότι οι
συντελούμενες κοινωνικές διεργασίες , σε
πλανητικό επίπεδο αλλά και ιδιαιτέρως στη Δύση , κινούνται στον αντίποδα των
αντίστοιχων κοινωνικών διεργασιών που καθόρισαν την προηγούμενη ρύθμιση γνωστή
ως κεϋνσιανή.
δυνατότητες, εντός του υπάρχοντος «καθεστώτος ισχύος» να επιβληθεί μια
διαφορετική θεσμική ρύθμιση της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Για να δοθεί μια
συνεπής απάντηση, αποτελεί πρωταρχικό μέλημα η διερεύνηση της
ταυτότητας των πολιτικών υποκειμένων που πρωταγωνιστούν στη δημιουργία του ιστορικού μέλλοντος. Είναι
πασίδηλο ότι τα δρώντα πολιτικά
υποκείμενα μόνο μέσα από τη διερεύνηση του κοινωνικοϊστορικού χαρακτήρα τους
μπορούν να καταστούν γνωστά. Ως εκ τούτου απαιτείται η συστηματική διερεύνηση
των δραστικών αλλαγών στις οποίες υπόκεινται , σε συνάρτηση με τις
παγκόσμιες κοινωνικοϊστορικές εξελίξεις . Μάλιστα χρειάζεται να μελετηθούν ιδιαιτέρως
οι καμπές αυτών των εξελίξεων που σημαδεύουν αποφασιστικά τις μεταβολές του
κοινωνικοπολιτικού χαρακτήρα των δρώντων
πολιτικών υποκειμένων. Με την πρώτη ματιά αντιλαμβανόμαστε ότι οι
συντελούμενες κοινωνικές διεργασίες , σε
πλανητικό επίπεδο αλλά και ιδιαιτέρως στη Δύση , κινούνται στον αντίποδα των
αντίστοιχων κοινωνικών διεργασιών που καθόρισαν την προηγούμενη ρύθμιση γνωστή
ως κεϋνσιανή.
Ως
εκ τούτου η οποιαδήποτε προσπάθεια διόρθωσης της υπάρχουσας ρύθμισης
θεωρώ ότι θα κινηθεί σε μονοπάτια της ίδιας λογικής μέχρις ότου θα αρχίσουν να εμφανίζονται
εμφατικά δομικές γεωπολιτικές αλλαγές στην υπάρχουσα ισορροπία ισχύος.
εκ τούτου η οποιαδήποτε προσπάθεια διόρθωσης της υπάρχουσας ρύθμισης
θεωρώ ότι θα κινηθεί σε μονοπάτια της ίδιας λογικής μέχρις ότου θα αρχίσουν να εμφανίζονται
εμφατικά δομικές γεωπολιτικές αλλαγές στην υπάρχουσα ισορροπία ισχύος.
