Ό κλονισμός ,σε πραγματικό αλλά και σε συμβολικό επίπεδο ,
της πολιτική παντοδυναμίας του Ερντογάν σηματοδοτεί σίγουρα νέες εξελίξεις στην
Τουρκία. Μετά από μια μεγάλη περίοδο πολιτικής παντοδυναμίας του κόμματος
Δημοκρατίας και Ανάπτυξης και ειδικά του Ερντογάν , σχεδόν 12 έτη, σήμερα
φαίνεται ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια νέα κατάσταση η οποία διαμορφώνεται
σιγά αλλά σταθερά στη γείτονα χώρα. Το ράγισμα του σκληρού και άτεγκτου
προσωπείου του τούρκου πρωθυπουργού , υπό την πίεση των τελευταίων εξελίξεων ,
τα οποία έδειξαν την αυταρχικότητα και
την εμπλοκή του καθεστώτος σε σκάνδαλα διαφθοράς , με το παράλληλο ξέσπασμα της
διαμάχης με το Ιερατικό Τάγμα του Γκιουλέν , νομίζω ότι δεν είναι επουλώσιμο
τόσο για τον πρωθυπουργό όσο και για το υπάρχον πολιτικό καθεστώς.
Όλα αυτά ήλθαν να προστεθούν στα
αλλεπάλληλα λάθη και στις αδιέξοδες προσπάθειες του καθεστώτος Ερντογάν στην
εξωτερική πολιτική . Το δόγμα «κανένα πρόβλημα με τους γείτονες» μετατράπηκε
στην πραγματικότητα «μόνο προβλήματα με τους γείτονες».
της πολιτική παντοδυναμίας του Ερντογάν σηματοδοτεί σίγουρα νέες εξελίξεις στην
Τουρκία. Μετά από μια μεγάλη περίοδο πολιτικής παντοδυναμίας του κόμματος
Δημοκρατίας και Ανάπτυξης και ειδικά του Ερντογάν , σχεδόν 12 έτη, σήμερα
φαίνεται ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια νέα κατάσταση η οποία διαμορφώνεται
σιγά αλλά σταθερά στη γείτονα χώρα. Το ράγισμα του σκληρού και άτεγκτου
προσωπείου του τούρκου πρωθυπουργού , υπό την πίεση των τελευταίων εξελίξεων ,
τα οποία έδειξαν την αυταρχικότητα και
την εμπλοκή του καθεστώτος σε σκάνδαλα διαφθοράς , με το παράλληλο ξέσπασμα της
διαμάχης με το Ιερατικό Τάγμα του Γκιουλέν , νομίζω ότι δεν είναι επουλώσιμο
τόσο για τον πρωθυπουργό όσο και για το υπάρχον πολιτικό καθεστώς.
Όλα αυτά ήλθαν να προστεθούν στα
αλλεπάλληλα λάθη και στις αδιέξοδες προσπάθειες του καθεστώτος Ερντογάν στην
εξωτερική πολιτική . Το δόγμα «κανένα πρόβλημα με τους γείτονες» μετατράπηκε
στην πραγματικότητα «μόνο προβλήματα με τους γείτονες».
Όμως έχω την γνώμη ότι η εμφανιζόμενη αποσταθεροποίηση του
καθεστώτος Ερντογάν θα έχει σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στην οικονομία της
Τουρκίας και μάλιστα σε μία χρονική συγκυρία ,
κατά την οποία για λόγους εξωτερικούς και εγχώριους , ήδη από την
προηγούμενη άνοιξη ο ενάρετος κύκλος της τουρκικής οικονομίας βρίσκεται σε εμφανή πορεία πλεύσης σε
χαμηλότερα σημεία ισορροπίας.
καθεστώτος Ερντογάν θα έχει σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στην οικονομία της
Τουρκίας και μάλιστα σε μία χρονική συγκυρία ,
κατά την οποία για λόγους εξωτερικούς και εγχώριους , ήδη από την
προηγούμενη άνοιξη ο ενάρετος κύκλος της τουρκικής οικονομίας βρίσκεται σε εμφανή πορεία πλεύσης σε
χαμηλότερα σημεία ισορροπίας.
Η πολιτική σταθερότητα την οποία εξασφάλιζε το καθεστώς
Ερντογάν αποτελούσε βασικότατο πυλώνα εμπιστοσύνης για τα ξένα κεφάλαια τα οποία τη συγκεκριμένη
περίοδο εισέρευσαν με υψηλούς ρυθμούς στην τουρκική οικονομία και τα οποία
αποτέλεσαν την ατμομηχανή ανάπτυξης της
.
Ερντογάν αποτελούσε βασικότατο πυλώνα εμπιστοσύνης για τα ξένα κεφάλαια τα οποία τη συγκεκριμένη
περίοδο εισέρευσαν με υψηλούς ρυθμούς στην τουρκική οικονομία και τα οποία
αποτέλεσαν την ατμομηχανή ανάπτυξης της
.
Η
τουρκική οικονομία ακολουθεί το γνωστό οικονομικό υπόδειγμα που επιβάλλει το
ΔΝΤ και το οποίο είναι προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της παγκοσμιοποιημένης
οικονομίας. Όπως είναι γνωστό, το υπόδειγμα αυτό στηρίζεται στις εισροές
σημαντικών πόρων από το εξωτερικό (άμεσες ξένες επενδύσεις και επενδύσεις
χαρτοφυλακίου) οι οποίες σπρώχνουν την οικονομία στη μεγέθυνση. Το συγκεκριμένο
σημείο στήριξης αποτελεί ταυτόχρονα και το αδύνατο σημείο, που προκαλεί την
εκδήλωση κρίσεων, μέσω των ανισορροπιών που προκαλούν αιφνίδιες μαζικές
εκροές».
τουρκική οικονομία ακολουθεί το γνωστό οικονομικό υπόδειγμα που επιβάλλει το
ΔΝΤ και το οποίο είναι προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της παγκοσμιοποιημένης
οικονομίας. Όπως είναι γνωστό, το υπόδειγμα αυτό στηρίζεται στις εισροές
σημαντικών πόρων από το εξωτερικό (άμεσες ξένες επενδύσεις και επενδύσεις
χαρτοφυλακίου) οι οποίες σπρώχνουν την οικονομία στη μεγέθυνση. Το συγκεκριμένο
σημείο στήριξης αποτελεί ταυτόχρονα και το αδύνατο σημείο, που προκαλεί την
εκδήλωση κρίσεων, μέσω των ανισορροπιών που προκαλούν αιφνίδιες μαζικές
εκροές».
Σήμερα
που οι εξελίξεις στην γειτονική χώρα
δικαιώνουν τις αναλύσεις μου θα ήθελα να προσθέσω τα παρακάτω για τις μελλοντικές οικονομικές
εξελίξεις στην τουρκική οικονομία κυρίως σε σχέση με τις εισροές ξένων
κεφαλαίων και την πιθανή μείωση της ποσοτικής διευκόλυνσης από την FED από το νέο έτος.
που οι εξελίξεις στην γειτονική χώρα
δικαιώνουν τις αναλύσεις μου θα ήθελα να προσθέσω τα παρακάτω για τις μελλοντικές οικονομικές
εξελίξεις στην τουρκική οικονομία κυρίως σε σχέση με τις εισροές ξένων
κεφαλαίων και την πιθανή μείωση της ποσοτικής διευκόλυνσης από την FED από το νέο έτος.
Μεγαλύτερες
αρνητικές επιπτώσεις από την πιθανή μείωση της πιστωτικής
διευκόλυνσης της FED θα έχουν οι χώρες εκείνες οι οποίες επέτρεψαν
στην πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία του νομίσματός τους να αυξηθεί αρκετά
την πρώτη περίοδο της ποσοτικής διευκόλυνσης όταν μεγάλος όγκος κεφαλαίων
εισέρευσε στις αναπτυσσόμενες οικονομίες[1]. Το
γεγονός αυτό συνδέεται και με το μέγεθος της χρηματοπιστωτικής αγοράς σε κάθε
χώρα, το οποίο μετριέται είτε ως συνολική εξωτερική ιδιωτική χρηματοδότηση της
οικονομίας είτε ως % της κεφαλαιοποίησης του χρηματιστηρίου ως προς το ΑΕΠ.
αρνητικές επιπτώσεις από την πιθανή μείωση της πιστωτικής
διευκόλυνσης της FED θα έχουν οι χώρες εκείνες οι οποίες επέτρεψαν
στην πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία του νομίσματός τους να αυξηθεί αρκετά
την πρώτη περίοδο της ποσοτικής διευκόλυνσης όταν μεγάλος όγκος κεφαλαίων
εισέρευσε στις αναπτυσσόμενες οικονομίες[1]. Το
γεγονός αυτό συνδέεται και με το μέγεθος της χρηματοπιστωτικής αγοράς σε κάθε
χώρα, το οποίο μετριέται είτε ως συνολική εξωτερική ιδιωτική χρηματοδότηση της
οικονομίας είτε ως % της κεφαλαιοποίησης του χρηματιστηρίου ως προς το ΑΕΠ.
Επίσης οι χώρες που παρουσιάζουν αυξημένα ελλείμματα
στο ισοζύγιο πληρωμών πάντα την περίοδο που οι κινήσεις των κεφαλαίων επέτρεπαν
την εύκολη χρηματοδότη τους , θα βρεθούν αντιμέτωπες με μεγάλες αρνητικές
επιπτώσεις. Ακόμη χώρες στις οποίες οι τιμές των στοιχείων ενεργητικού
αυξήθηκαν σημαντικά την ίδια περίοδο . Μεταξύ των αναφερομένων στοιχείων
ενεργητικού πρώτα στη σειρά
κατατάσσονται τα ακίνητα.
στο ισοζύγιο πληρωμών πάντα την περίοδο που οι κινήσεις των κεφαλαίων επέτρεπαν
την εύκολη χρηματοδότη τους , θα βρεθούν αντιμέτωπες με μεγάλες αρνητικές
επιπτώσεις. Ακόμη χώρες στις οποίες οι τιμές των στοιχείων ενεργητικού
αυξήθηκαν σημαντικά την ίδια περίοδο . Μεταξύ των αναφερομένων στοιχείων
ενεργητικού πρώτα στη σειρά
κατατάσσονται τα ακίνητα.
Συγχρόνως
οι χώρες με ισορροπημένα βασικά θεμελιώδη μακροοικονομικά μεγέθη (δημοσιονομικά
ελλείμματα, δημόσιο χρέος, συναλλαγματικά διαθέσιμα, μεγέθυνση ΑΕΠ) δεν
πρόκειται να παρουσιάσουν ευνοϊκότερες εξελίξεις
Η τουρκική
οικονομία διέπεται από όλα εκείνα τα στοιχεία που σύμφωνα με την αναφερόμενη
μελέτη , προκαλούν μεγαλύτερες αρνητικές
επιπτώσεις σε μια μείωση της ποσοτικής διευκόλυνσης εκ μέρους της FED. Συγκεκριμένα εμφανίζει:
Αυξημένη
πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία, την
περίοδο κατά την οποία οι εισροές των βραχυπρόθεσμων κεφαλαίων ήταν εύκολη. Με βάση το ΔΤΚ , 2003=100 , κυμάνθηκε γύρω
στο 120 την τριετία 2009-2011.
Αυξανόμενο
έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το οποίο από -12168 εκ.δολ. το 2009
έφθασε σε -75092 εκ δολ το 2011 , ενώ το οκτάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013
έχει ανέλθει σε – 51901 εκ δολ. Το μεγαλύτερο μέρος του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών χρηματοδοτείται με
βραχυπρόθεσμο ξένο δανεισμό . Το δεκάμηνο του 2013 η βραχυπρόθεσμη εξωτερική
χρηματοδότηση ανήλθε σε -51298 εκ δολ .
Παράλληλα διογκώνεται συνεχώς η τιμή των στοιχείων του ενεργητικού με τα
ακίνητα να έχουν τον πρώτο λόγο.
Οι
εξελίξεις είναι δυσοίωνες για την
τουρκική οικονομία για όλους τους παραπάνω λόγους. Όμως θεωρώ ότι η πολιτική
αστάθεια που πάει να δημιουργηθεί (θα) έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη για την
διαμορφούμενη κατάσταση. Η Τουρκία βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Μάλιστα ανεξαρτήτως
αν παραμείνει ή αποχωρίσει οικειοθελώς ή
εξαναγκαστεί να αποχωρίσει ο Ερντογάν. Το πολιτικό και οικονομικό σκηνικό στην
Τουρκία δεν θα είναι πλέον το ίδιο. Είναι σχεδόν βέβαιον ότι στο άμεσο μέλλον θα
υπάρξει αύξηση της αυταρχικότητας από τη μεριά της κυβέρνησης, κάτι που θα
περιορίσει τους βαθμούς ελευθερίας της κυβέρνησης και θα εντείνει τις αντιδράσεις
των κοινωνικών ομάδων οι οποίες αισθάνονται ότι θίγονται. Παράλληλα
περιορίζονται και οι βαθμοί ελευθερίας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής
γεγονός το οποίο δεν διευκολύνει την υιοθέτηση πρόσκαιρων ανακουφιστικών μέτρων
της κοινωνίας. Φαίνεται ότι ο ενάρετος κύκλος της τουρκικής οικονομίας
πλησιάζει στο τέλος του.
εξελίξεις είναι δυσοίωνες για την
τουρκική οικονομία για όλους τους παραπάνω λόγους. Όμως θεωρώ ότι η πολιτική
αστάθεια που πάει να δημιουργηθεί (θα) έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη για την
διαμορφούμενη κατάσταση. Η Τουρκία βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Μάλιστα ανεξαρτήτως
αν παραμείνει ή αποχωρίσει οικειοθελώς ή
εξαναγκαστεί να αποχωρίσει ο Ερντογάν. Το πολιτικό και οικονομικό σκηνικό στην
Τουρκία δεν θα είναι πλέον το ίδιο. Είναι σχεδόν βέβαιον ότι στο άμεσο μέλλον θα
υπάρξει αύξηση της αυταρχικότητας από τη μεριά της κυβέρνησης, κάτι που θα
περιορίσει τους βαθμούς ελευθερίας της κυβέρνησης και θα εντείνει τις αντιδράσεις
των κοινωνικών ομάδων οι οποίες αισθάνονται ότι θίγονται. Παράλληλα
περιορίζονται και οι βαθμοί ελευθερίας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής
γεγονός το οποίο δεν διευκολύνει την υιοθέτηση πρόσκαιρων ανακουφιστικών μέτρων
της κοινωνίας. Φαίνεται ότι ο ενάρετος κύκλος της τουρκικής οικονομίας
πλησιάζει στο τέλος του.
[1] Barry Eichengreen and Poonam Gupta1, Tapering Talk: The Impact
of Expectations of Reduced Federal Reserve Security Purchases on Emerging
Markets, World Bank Working
Paper, December 12, 2013
of Expectations of Reduced Federal Reserve Security Purchases on Emerging
Markets, World Bank Working
Paper, December 12, 2013
