Στις χώρες της ευρωζώνης παρατηρείται , από το Νοέμβριο 2022, μια σταδιακή μείωση του ρυθμού πληθωρισμού (από 10,6% τον Οκτώβριο 2022 σε 6,9% το Μάρτιο 2023) σε ετήσια βάση. Το ίδιο παρατηρείται και στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών, με τη διαφορά ότι ο υπολογιζόμενος ρυθμός πληθωρισμού είναι περίπου μια μονάδα υψηλότερος. Αυτό σημαίνει ότι ο Γενικός Δείκτης Τιμών συνεχίζει να αυξάνει με φθίνοντα όμως ρυθμό. Ο βασικός λόγος προφανώς είναι η αποκλιμάκωση των τιμών ενέργειας.
Όμως στον τομέα των τροφίμων, ο ρυθμός πληθωρισμού είναι υπερδιπλάσιος του αντίστοιχου μέσου ρυθμού. Το Φεβρουάριο 2023 ο πληθωρισμός τροφίμων ήταν στις χώρες της ευρωζώνης 17,7% και της ΕΕ-27 19,5%. Μάλιστα υπάρχουν χώρες στην ΕΕ στις οποίες οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται με ρυθμό πάνω από 20,0% (Γερμανία 22,3%, Πορτογαλία 22,0%, Βέλγιο 19,9% ενώ όλες οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης παρουσιάζουν αυξήσεις γύρω στο 25,0% με πρωταθλήτρια την Ουγγαρία με 47,0%). Σε πολλές χώρες οι αυξήσεις αυτές είναι πρωτόγνωρες και δεν είχαν παρατηρηθεί μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Ελλάδα ο Εν ΔΤΚ το Μάρτιο 2023 ήταν 5,4% ενώ ο πληθωρισμός τροφίμων το Φεβρουάριο 2023 ήταν 14,7%.
Οι υπερδιπλάσιες αυξήσεις στον τομέα των τροφίμων αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση δεδομένου ότι επηρεάζει σημαντικότατα την αγοραστική δύναμη των ευρωπαίων πολιτών, οι οποίοι δαπανούν όλο και περισσότερο από το εισόδημά τους στο τομέα των τροφίμων υφιστάμενοι διπλάσιο πληθωρισμό από αυτόν που ανακοινώνεται ως μέσος όρος. Οι αυξήσεις των τιμών των τροφίμων προκαλούν πρόσθετους πονοκεφάλους στα κυβερνητικά οικονομικά επιτελεία, και τελικά εντεινόμενη κοινωνική δυσφορία και πολιτική αναταραχή.
Οι λόγοι της αύξησης των τιμών των τροφίμων είναι πολλαπλοί (οι τιμές ενέργειας, οι εφοδιαστικές αλυσίδες, τα υπερκέρδη κ.τ.λ) και για τον λόγο αυτό η αποκλιμάκωση της αύξησης θα είναι αργή και σταδιακή. Ως εκ τούτου η αντιμετώπιση του πληθωρισμού των τροφίμων είναι πιο περίπλοκη από τις παρεμβάσεις στις πιο ρυθμιζόμενες αγορές ενέργειας.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιστρατεύουν όλα τα μέτρα που έχουν στη διάθεσή τους και υπάρχουν στη φαρέτρα της οικονομικής θεωρίας όπως μειώσεις έμμεσων φόρων, επιβολή ανώτατων ορίων τιμών, αυστηρότερους ελέγχους ,προσφορά καλαθιών με επιλεγμένα προϊόντα μετά από συμφωνία με τους προμηθευτές κ.τ.λ.
Η Πορτογαλία κατήργησε τους φόρους στα είδη πρώτης ανάγκης, ενώ η Γαλλία ανάγκασε τα σούπερ μάρκετ να χτυπήσουν τα περιθώρια κέρδους και η Σουηδία ενίσχυσε τους ελέγχους. Η Πολωνία σχεδιάζει να διατηρήσει τον μηδενικό φόρο τροφίμων σε ισχύ μέχρι το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους και ενδέχεται να τον παρατείνει περαιτέρω. Η κυβέρνηση της Ιταλίας εξετάζει μείωση της έμμεσης φορολογίας σε βασικά προϊόντα όπως ζυμαρικά, ψωμί και γάλα. Η Ουγγαρία εισήγαγε ανώτατα όρια τιμών των τροφίμων στις αρχές του 2022, αλλά ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων έχει επιταχυνθεί έκτοτε σε σχεδόν 50%.
Η αλήθεια είναι όμως μια: η ακρίβεια ειδικά στις τιμές των τροφίμων ήρθε και θα παραμείνει ακόμη και αν δούμε με την πάροδο του χρόνου μείωση του ρυθμού πληθωρισμού. Οι τιμές απλά θα αυξάνονται με μικρότερο ρυθμό. Επομένως η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων θα υφίσταται απώλειες όσο αυτή δεν αναπληρώνεται από την αύξηση των μισθών. Επίσης η υποχώρηση των τιμών ενέργειας μάλλον είναι συγκυριακή κάτι που προφανώς αυξάνει τους κινδύνους για το μέλλον.