Στο ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητα διαβάζουμε τα παρακάτω: «Το «Ελλάδα 2.0» είναι πλήρως εναρμονισμένο με τους στόχους της ΕΕ για ταχύτερη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας προς ένα πράσινο και ψηφιακό μοντέλο ανάπτυξης υπερακοντίζοντας τους στόχους που θέτει ο κανονισμός του Ταμείου και επιτυγχάνοντας 38% και 22% μερίδιο στις αντίστοιχες δράσεις. Το «Ελλάδα 2.0» ικανοποιεί επίσης τις σχετικές ευρωπαϊκές συστάσεις για την χώρα μας, σε ό,τι αφορά τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις και τις αναγκαίες για την έγκαιρη ολοκλήρωσή τους επενδύσεις, και προσθέτει ακόμη πιο φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αποτελούν μέρος της στρατηγικής ατζέντας της Ελληνικής Κυβέρνησης, πολλές από τις οποίες περιλαμβάνονται και στην έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη».
Επιβάλλει στα κράτη να λάβουν υπόψη τους το σύνολο των συστάσεων που έχουν σταλεί από το συμβούλιο, ειδικά στους κύκλους του 2019 και του 2020 του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να εντάξουν έργα που πρέπει να εξετάσουν, εκτός και αν η Κομισιόν έχει αποτιμήσει ότι έχουνε εκπληρωθεί σε σημαντικό βαθμό.
Σε διαφορετική περίπτωση, όλες οι συστάσεις είναι σχετικές με το Ταμείο Ανάκαμψης. Θα πρέπει το κράτος να παρέχει επαρκή εξήγηση για το αν όλες ή πολύ μεγάλο μέρος από αυτές εντάσσεται αποτελεσματικά στο σχέδιό του.
Το ίδιο ισχύει και για τη διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών (στην οποία εντάσσεται και η Ελλάδα). Πριν από την έναρξη της πανδημίας COVID-19, η Διαδικασία Μακροοικονομικών Ανισορροπιών είχε εντοπίσει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες στην Ελλάδα που σχετίζονται με:
- υψηλό δημόσιο χρέος,
- υψηλή αρνητική καθαρή διεθνή επενδυτική θέση (NIIP),
- υψηλό ποσοστό ανεργίας και
- μεγάλο μερίδιο μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Τα δύο πρώτα μεγέθη επιδεινώθηκαν το 2020. Υπολογίζεται ότι ο λόγος του ΔΧ/ΑΕΠ (κατά Μάαστριχτ) από 180,5% θα ανέλθει πάνω από 205% (πρώτη στην ΕΕ) , ενώ η Καθαρή Διεθνής Επενδυτική Θέση επίσης επιδεινώθηκε, από -285,8 (2019) σε -292,5 δις ευρώ (2020) (δεύτερη στην ΕΕ). Το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να είναι το πρώτο με απόσταση από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες όπως και στο ποσοστό των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων.
Οι μακροοικονομικές ανισορροπίες, μπορεί λόγω της πανδημίας COVID-19, να μην βρίσκονται σε πρώτο πλάνο εκ μέρους των ευρωπαίων αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα επανέλθουν δριμύτεροι με την πρώτη ευκαιρία. Άλλωστε και η ελληνική κυβέρνηση διόλου δεν αναφέρεται σε αυτές, απλά αφήνει να εννοηθεί ότι θα επιλυθούν στο προσεχές μέλλον με την αναμενόμενη μεγέθυνση του ΑΕΠ, κάτι που σαφώς δεν πιστεύει ούτε η ίδια. Το ιδεολογικό της πρόσημο, με κύρια έκφραση τις περιοριστικές πολιτικές, θα εμφανισθεί πριν από την πρώτη πίεση των ευρωπαίων, αλλά και από τη ίδια την αντίληψη της κυβέρνησης. Η μεγάλη ελπίδα, οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, μπορούν βραχυπρόθεσμα να βοηθήσουν στη μεγέθυνση του ΑΕΠ, αλλά μεσοπρόθεσμα είναι δύσκολο να δημιουργήσουν ένα σταθερό μονοπάτι ανάκαμψης (Δες: https://www.kostasmelas.gr/2021/04/mipos-i-ayxisi-ton-ependyseon-den-einai-arketi/ ).
Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις (country-specific recommendations, CSRs) του 2019 και 2020 προτρέπουν τη χώρα (την Ελλάδα) να συνεχίσει να εργάζεται στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της ενισχυμένης εποπτείας που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο της Ευρωομάδας στις 22 Ιουνίου 2018. Οι δεσμεύσεις αυτές, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν τον Μάιο του 2020 και που περιέχονται στο Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αποτελούν και τον κορμό του.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η ελληνική κυβέρνηση αποδέχτηκε πλήρως τις οδηγίες – εντολές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις αλλά και τις επιλογές του πλαισίου δράσης για τα υπόλοιπα έργα. Μάλιστα σε πολλά σημεία υπερακόντισε των εντολών της ΕΕ δεδομένου ότι το ιδεολογικό πρόσημο της πολιτικής της (απόλυτη λειτουργία της αγοράς), υπερβαίνει το αντίστοιχο ευρωπαϊκό. Αναφέρω ως παραδείγματα, τη «μεταρρύθμιση» της επικουρικής ασφάλισης και το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας για τις θεσμικές αλλαγές στην αγορά εργασίας (κατάργηση της θεσμικής προστασίας της συλλογικής διαπραγμάτευσης των εργαζομένων κτλ). Σε πρόσφατο άρθρο του ο Economist δεν παρουσιάζει απλά τον πρωθυπουργό ως τον πιο καλό και πειθήνιο μαθητή, της ΕΕ, αλλά ως το «φυτό» της ευρωπαϊκής τάξης («teacher’s pet»)! (How Greece became Europe’s unlikely model student, May 22 2021) https://www.economist.com/europe/2021/05/22/how-greece-became-europes-unlikely-model-student?frsc=dg%7Cepa
Όλες αυτές οι «μεταρρυθμίσεις» που περιέχονται και στο λεγόμενο Σχέδιο Πισσαρίδη, όπως σημείωσα είναι πιο «προχωρημένες» από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές . Η επίθεση προς την κοινωνία είναι εντονότερη και σφοδρότερη. Εδώ θα πρέπει να αναζητηθούν οι πανηγυρισμοί της κυβέρνησης ότι το σχέδιό της είναι από τα πρώτα που γίνεται αποδεκτό από την ΕΕ. Αντίθετα πολλές χώρες, πχ η Ιταλία, παλεύει να διατηρήσει το ασφαλιστικό της σύστημα, σύμφωνα με τα δικά της κριτήρια και δεν δέχεται τις «παραινέσεις» της ΕΕ. Και άλλες χώρες προτάσσουν αντιρρήσεις παρόμοιου είδους. Για το λόγο αυτό τα προγράμματά τους δεν έχουν γίνει πανηγυρικά δεκτά από την ΕΕ, αλλά ακόμη βρίσκονται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης.
Κλείνοντας, εκείνο που χρειάζεται να υπογραμμισθεί ώστε να του δοθεί και η δέουσα προσοχή, είναι ότι το ιδεολογικό περιεχόμενο των προτάσεων που διέπουν το Ελληνικό σχέδιο, μάλλον «μυρίζει» μούχλα δεδομένου ότι μετά την οικονομική κρίση και την κρίση του COVID-19 κάτι φαίνεται να μεταβάλλεται σε επίπεδο οικονομικής πολιτικής και σιγά – σιγά και πολιτικής βούλησης. Η οικονομική πολιτική του προέδρου Μπάϊντεν στις ΗΠΑ, έχει ρίξει ένα μικρό πετραδάκι στα στάσιμα νερά των τελευταίων τριάντα και παραπάνω χρόνων. Το βασικό δόγμα της μέχρι τώρα εφαρμοζόμενης οικονομικής θεωρίας «η συνεχής δημοσιονομική προσαρμογή –διάβαζε λιτότητα- είναι εγγενώς αναπτυξιακή» φαίνεται ότι εγκαταλείπεται. Όλες οι χώρες παλεύουν να προσαρμοστούν σε αυτό που έρχεται. Οι εξελίξεις είναι αβέβαιες και δύσκολες. Στην Ελλάδα, όπως συνήθως, όλες οι εξελίξεις δείχνουν να κινούνται με υστέρηση 30-40 χρόνων, όταν η συγκυρία θέτει διαφορετικές προτεραιότητες. Για το λόγο αυτό χάνουμε πάντα το τραίνο.
SL Press, ΚΥΡΙΑΚΗ 23 ΜΑΙΟΥ 2021
