Μία από τις αιτίες της αρνητικής μεγέθυνσης του ΑΕΠ το 2016 , και των χαμηλότερων ρυθμών μεγέθυνσης του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας την τριετία 2017-2019 από τους στόχους που είχαν τεθεί, ήταν και η περικοπή των δημόσιων επενδύσεων σε σχέση με τους στόχους που είχαν τεθεί στο πλαίσιο των αντίστοιχων κρατικών προϋπολογισμών. Το ίδιο μπορούμε να ισχυριστούμε και για το 2020, παρά τις εντελώς ιδιαίτερες συνθήκες που επικράτησαν λόγω της πανδημίας του COVID 19.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) υποεκτελέστηκε : κατά 451 εκατ. ευρώ ή 6,8% το 2016, κατά 877 εκατ. ευρώ ή 13,0% το 2017 , κατά 463 εκατ. ευρώ ή 6,9% το 2018, και κατά 595 εκατ. ευρώ το 2019 ή 8,8%. Ο στόχος και για τα τέσσερα έτη ήταν 6,750 δις ευρώ. Συνολικά, την περίοδο 2016-19 το ΠΔΕ περικόπηκε ή υποεκτελέστηκε κατά 2,386 δισ. ευρώ.
Οι περικοπές έγιναν από το σκέλος των εθνικών πόρων του ΠΔΕ έτσι ώστε να είναι δυνατή να προστεθεί η μείωση των δαπανών στο πρωτογενές πλεόνασμα και να δημιουργηθεί το υπερπλεόνασμα. Να σημειωθεί ότι όταν οι περικοπές γίνονται από το σκέλος που συγχρηματοδοτείται από τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν μπορεί να δημιουργηθεί δημοσιονομικό πλεόνασμα, αφού η μείωση των δαπανών συνοδεύεται από ανάλογη μείωση των εσόδων.
Το ίδιο σκηνικό έχουμε και για το 2020, συνεχίζεται η υποεκτέλεση του ΠΔΕ. Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού του Υπουργείου Οικονομικών διαπιστώνεται υποεκτέλεση του ΠΔΕ κατά 387 εκατομμύρια ευρώ η οποία οφείλεται σε έργα που δεν σχετίζονται με την πανδημία και εντοπίζεται κυρίως στο εθνικό σκέλος. Αυτό συνάγεται ως ακολούθως: με βάση τα τελικά στοιχεία, για το 2020, οι δαπάνες του ΠΔΕ ανήλθαν σε 10,647 δις ευρώ εκ των οποίων 4,284 δις ευρώ αφορούν σε επιδοτήσεις και επομένως υπάρχει υποεκτέλεση του ΠΔΕ κατά 387 εκατομμύρια ευρώ.
Η αύξηση στις δαπάνες του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) το 2020 , όπως αναφέραμε κατά 4,284 δις ευρώ (από 6,750 σε 10,647 δις ευρώ) αντανακλά την επιδότηση τόκων δανείων προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), μέρος της επιστρεπτέας προκαταβολής, την αποζημίωση ειδικού σκοπού στους αυτοαπασχολουμένους και στις επιχειρήσεις, τη σύσταση του ταμείου εγγυοδοσίας επιχειρήσεων και τη δράση ΤΕΠΙΧ ΙΙ. Ουσιαστικά δεν πρόκειται για δημόσιες επενδύσεις αλλά για μεταβιβάσεις που εγγράφονται στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων.
Οι αιτίες της υστέρησης είναι πολλαπλές και σχετίζονται πρωτίστως με χρόνιες αδυναμίες των κυβερνήσεων και της δημόσιας διοίκησης εν γένει. Η ιδιαιτερότητα του ΠΔΕ είναι ότι τα έργα που χρηματοδοτεί είναι, κατά κανόνα, πολυετή. Η επιτυχής εκτέλεση του ετήσιου προϋπολογισμού εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την ύπαρξη «ώριμων έργων», τα οποία οφείλουν να έχουν σχεδιαστεί σε παρελθόντα χρόνο. Κατά συνέπεια, αστοχίες ή καθυστερήσεις στο σχεδιασμό νέων έργων εμφανίζονται, με καθυστέρηση περίπου 2 ετών, ως υστερήσεις στην εκτέλεση του ΠΔΕ.
Για το 2021 προβλέπονται για το ΠΔΕ πόροι ύψους 6,750 δις ευρώ. Οι δαπάνες αυτές που αντιπροσωπεύουν το 3,9% του ΑΕΠ της χώρας, κατανέμονται σε 6 δις ευρώ για έργα που θα συγχρηματοδοτηθούν από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε 0,750 δις ευρώ για έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους. Επίσης έχουν προβλεφθεί οι πιστώσεις των δαπανών που θα χρηματοδοτηθούν από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Σταθερότητας και οι οποίοι ανέρχονται σε 2,636 δις ευρώ επιπλέον των 6,750 δις ευρώ. (Στοιχεία από τον Προϋπολογισμό του 2021). Προσοχή πρόκειται για προγραμματισμένες δημόσιες επενδύσεις ….