1.
Η ύφεση στην Ελλάδα το 2020, σύμφωνα με τις πρόσφατες (Φεβρουάριος 2021) εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα προσεγγίσει το -10% και το επίπεδο ανεργίας υπολογίζεται στο 16,5%, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ των άλλων, τα μέτρα στήριξης του προγράμματος SURE. Το ΑΕΠ από 184 δις ευρώ το 2019 μειώθηκε στο επίπεδο των 166 δις ευρώ το 2020. To ίδιο έτος (2020) οι απασχολούμενοι ήταν 3.823 εκ άτομα, οι άνεργοι 758.000 άτομα και το εργατικό δυναμικό ήταν 4.588 εκ άτομα. Αντίστοιχα τον Δεκέμβριο του 2019, το εργατικό δυναμικό ήταν 4.640 εκ. άτομα και οι άνεργοι ήταν 774.000 άτομα (16,7%). Ουσιαστικά, η στατιστική ανεργία παρέμεινε σταθερή, δεδομένου ότι το εργατικό δυναμικό παρουσιάζεται μειωμένο κατά 57.000 άτομα και το μεγαλύτερο μέρος αυτών προέρχεται από τους απασχολούμενους που φαίνονται μειωμένοι κατά 41.000 άτομα. Όμως, η πραγματική ανεργία, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, εκτιμάται (2020) σε 1.090.0000 άτομα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεπε επιτάχυνση του ρυθμού μεγέθυνσης στο 2,4% το 2020 από 1,9% το 2019, και επιβράδυνση στο 2,2% το 2021. Το τελευταίο στοιχείο αντικατόπτριζε την επαναλαμβανόμενη αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να ξεφύγει από τους χαμηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης
2.
Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, εκτιμάται ότι το 2021 θα είναι ένα δύσκολο και σκληρό έτος για την ελληνική οικονομία . Η εκτίμηση στηρίζεται πρωταρχικά στο ότι εξακολουθεί να υφίσταται η αβεβαιότητα σχετικά με τον ουσιαστικό περιορισμό της πανδημίας COVID 19. Ο έλεγχος της τελευταίας, παρά τα λαμβανόμενα μέτρα διοικητικού χαρακτήρα, εξακολουθεί να εξαπλώνεται χωρίς σταματημό, παρουσιάζοντας μάλιστα διάφορες μεταλλάξεις οι οποίες φαίνεται να προβληματίζουν σοβαρά τους επιστήμονες για τις πραγματικές επιπτώσεις του ιού στην υγεία των πολιτών.
Παράλληλα οι όποιες προσδοκίες είχαν δημιουργηθεί για γρήγορη ( μέχρι τον Ιούνιο) δημιουργία «ανοσίας της αγέλης» μέσω του μαζικού εμβολιασμού του πληθυσμού (απαιτείται ποσοστό πάνω από 60,0%), φαίνεται, με βάση όλες τις ενδείξεις, να μην επιτυγχάνεται. Μετατίθεται, ως στόχος, για το φθινόπωρο χωρίς και αυτό να θεωρείται σίγουρο, με δεδομένο τα γνωστά προβλήματα με τις εταιρείες παρασκευής των εμβολίων.
Αυτές οι εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας όχι μόνο δεν επιτρέπουν την άμβλυνση των αβεβαιοτήτων έτσι ώστε δειλά- δειλά να αρχίζει να αποκαθίσταται κάποια κανονικότητα στην οικονομική δραστηριότητα, αλλά αντιθέτως εξαναγκάζει την κυβέρνηση να εξετάσει την αναγκαστική επέκταση των μέτρων στήριξης κάτι που προφανώς αυξάνει τα δημοσιονομικά ελλείμματα ενώ συγχρόνως η πίεση που δέχεται η οικονομία – τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και ο προϋπολογισμός – γίνεται δυσβάσταχτη, δυσκολεύοντας περαιτέρω την προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης.
Συνεπώς τα δημοσιονομικά στοιχεία που περιέχονται στον προϋπολογισμό του 2021 θα πρέπει να τύχουν αναθεώρησης. Δεν είναι τυχαίο ότι εκτιμάται ότι μέχρι τον Μάρτιο θα έχουν αναλωθεί τα 7,5 δισεκατομμύρια ευρώ των μέτρων στήριξης, την ώρα που η κλειστή αγορά συνεπάγεται και μείωση των δημοσιονομικών εσόδων.
Όλες οι παραπάνω εξελίξεις αλλά και τα υπάρχοντα οικονομικά στοιχεία παραπέμπουν σε μια πιο αργή ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας για το 2021. Οι χειμερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας ήρθε να επιβεβαιώσει όσες απόψεις είχαν διατυπώσει έντονες επιφυλάξεις για τις υπέρμετρα αισιόδοξες εκτιμήσεις που είχαν διατυπωθεί κατά καιρούς στο πρόσφατο παρελθόν από την ευρωπαϊκή επιτροπή και το υπουργείο οικονομικών.
Για του λόγου το αληθές αναφέρω τις προηγούμενες εκτιμήσεις , για το 2021, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ελληνικού Υπουργείου Οικονομικών.
Ευρωπαϊκή επιτροπή – Άνοιξη 2020 : 7,9%, Καλοκαίρι 2020 : 6%, Φθινόπωρο 2020: 5%, Χειμώνας 2021(Φεβρουάριος 2021): 3,5%.
Ελληνικό Υπουργείο Οικονομικών – Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2021: 7,8%, Προϋπολογισμός 2021: 4,8%.
Η προβαλλόμενη ως δικαιολογία μεγάλη αβεβαιότητα που συνοδεύει τη διαταραχή της πανδημίας του κορωναϊού COVID-19 για τις αρχικά πολύ αισιόδοξες εκτιμήσεις και τη βαθμιαία μείωσή τους στη συνέχεια, πρέπει να γίνει αποδεκτή όμως μέχρι ενός ορισμένου βαθμού. Είναι εμφανές, δια γυμνού οφθαλμού, ότι πάντοτε επιλέγεται ως βασική εκτίμηση αυτή που στηρίζεται στις πλέον αισιόδοξες προσδοκίες. Προφανώς αυτό εντάσσεται στην αντίληψη που υποστηρίζει ότι οι θετικές προσδοκίες αυξάνονται με αισιόδοξα μηνύματα που τονώνουν τη ψυχολογία του κόσμου!!! Θεωρώ ότι κάνουν λάθος, αλλά δεν είναι του παρόντος.
Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που περιέχονται στις χειμερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 3,5% το 2021, θα στηριχθεί πρωτίστως στην ιδιωτική κατανάλωση, με την κανονική λειτουργία του λιανικού εμπορίου και την επεκτατική δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης. Επίσης στηρίζεται στις καθαρές εξαγωγές οι οποίες αναμένεται να συμβάλλουν θετικά στη μεγέθυνση θεωρώντας ότι τα έσοδα από τον τουρισμό θα ανέλθουν στο 45-50% των αντιστοίχων εσόδων του 2019. Οι επενδύσεις δεν αναμένεται να έχουν κάποια ιδιαίτερη συμμετοχή στη μεγεθυντική διαδικασία, παρότι αυτό είναι πρωτίστως το ζητούμενο για την ελληνική οικονομία.
Η κυβέρνηση έχει επενδύσει ιδιαίτερα στην ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας εάν μπορέσει να υπάρξει πρόοδος του εμβολιαστικού προγράμματος, στην εκτίμηση ότι θα είναι καλύτερα τα πράγματα σε σχέση με τον τουρισμό αλλά και στο γεγονός ότι θα μπορέσει να αξιοποιηθεί ένα μέρος από τα ευρωπαϊκά κονδύλια, σε όλο το φάσμα που περιλαμβάνει το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Ειδικότερα η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα υπάρξουν 5,5 δισ. από τα χρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου Ανάκαμψης, 3,2 δισ. από το προηγούμενο ΕΣΠΑ, ενώ ταυτόχρονα θα γίνει προσπάθεια να τρέξουν και οι διαδικασίες για το ΕΣΠΑ 2021-2027 που είναι στη φάση του σχεδιασμού και του προγραμματισμού.
Φυσικά όλα αυτά θα εξαρτηθούν από την ένταση που θα έχει η τρέχουσα της φάση της πανδημίας, το εάν και κατά πόσο θα υπάρξει ένα σημείο καμπής που θα ορίζει την «έξοδο» από τα περιοριστικά μέτρα, αλλά και τη δυναμική της ευρωπαϊκής οικονομίας.