Για ακόμη μια φορά, για οποιαδήποτε σοβαρή απόφαση που αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει να προηγηθεί η συμφωνία του άξονα Γερμανίας – Γαλλίας. Το ίδιο συνέβη και στην περίπτωση της δημιουργίας του «Ταμείου Ανάκαμψης) προκειμένου να υπάρξει βοήθεια στα πληττόμενα από την πανδημία COVID-19, κράτη της ένωσης. Το γαλλογερμανικό σχέδιο «για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας» προβλέπει πόρους ύψους 500 δις ευρώ, οι οποίοι θα συλλεγούν μέσω έκδοσης χρέους (ομολόγων) μακράς διάρκειας από την ευρωπαϊκή επιτροπή. Η υψηλή πιστοληπτική ικανότητα της ευρωπαϊκής επιτροπής (ΑΑΑ), θα προσδιορίσει και το επιτόκιο δανεισμού πολύ κοντά στο μηδέν. Η έκδοση των ομολόγων θα γίνει με την εγγύηση των κρατών μελών της Ένωσης κατ’ αναλογία με τη συμμετοχή του καθενός στο προϋπολογισμό της. Επίσης προβλέπει ότι το σύνολο των πόρων θα διατεθούν ως επιχορηγήσεις, δηλαδή χωρίς επαναπληρωμή εκ μέρους των κρατών που θα τις λάβουν.
Το Παρίσι και το Βερολίνο θέλουν το ταμείο των 500 δισ. ευρώ να έχει μία σαφή καταληκτική ημερομηνία, εντός της οποίας θα μπορεί να γίνει προσφυγή σε αυτό. Η Επιτροπή θα διοχετεύσει τα χρήματα μέσω του πολυετούς προϋπολογισμού της Ε.Ε. που αφορά την περίοδο 2021-2027, εμπροσθοβαρώς κατά την πρώτη πενταετία, κυρίως για να χρηματοδοτήσει επενδύσεις κατά τη μετάβαση της ΕΕ σε μία «πράσινη» και ψηφιακή οικονομία και για έρευνα και τεχνολογία.
Επειδή πρόκειται για πόρους που προέρχονται από δανεισμό , ο εκδότης (στη συγκεκριμένη περίπτωση η ευρωπαϊκή επιτροπή ), θα πρέπει και να αποπληρώσει τους πιστωτές σύμφωνα με τους όρους της έκδοσης. Υπάρχει για την ώρα αναπάντητο το ερώτημα από που θα προέλθουν οι πόροι για την αποπληρωμή των τόκων και των χρεολυσίων των ομολόγων. Διατυπώνεται η άποψη ότι οι πόροι ,για την αποπληρωμή του δανεισμού, θα προέλθουν από μελλοντικούς πολυετείς προϋπολογισμούς της Ε.Ε., μετά το 2027. Σήμερα δεν είναι ξεκάθαρο, αν οι μελλοντικοί προϋπολογισμοί θα έχουν πρόσθετα έσοδα από υψηλότερες εθνικές εισφορές ή από νέους φόρους που θα επιβληθούν από τις κυβερνήσεις και θα εκχωρηθούν στην ΕΕ ή από έναν συνδυασμό των παραπάνω. Αυτό βέβαια θα προκαλέσει την αντίδραση των κρατών εκείνων που συνεισφέρουν θετικά στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι και τα τέσσερα κράτη, Αυστρία, Δανία, Σουηδία, Ολλανδία, βρίσκονται σε αυτή την πλευρά. Πάντοτε υπάρχει βέβαια η δυνατότητα να αγορασθεί μεγάλο μέρος των ομολόγων από την ΕΚΤ (δευτερογενή αγορά) μέσω του προγράμματος Pandemic Emergency Purchase Programme – PEPP που βρίσκεται σε εφαρμογή. Η διακράτηση των ομολόγων για μεγάλο χρονικό διάστημα θα αποτρέψει την καταβολή χρεολυσίων στο προσεχές μέλλον
Το γαλλογερμανικό σχέδιο φαίνεται ότι σπάζει δύο ταμπού που ίσχυαν μέχρι τώρα στην ΕΕ: το πρώτο σχετικά με τη δυνατότητα καθαρών μεταβιβάσεων και το δεύτερο του κοινού χρέους. Βεβαίως είναι ακόμη ένα σχέδιο το οποίο όμως αποτελεί ένα σημείο προσανατολισμού στην ευρωπαϊκή επιτροπή , η οποία θα πρέπει να παρουσιάσει το σχέδιο της στις 27 Μαΐου. Προφανώς το έργο της ευρωπαϊκής επιτροπής είναι δύσκολο , επειδή χρειάζεται να συγκεράσει όλες τις απόψεις και να ξεπεράσει τις ήδη εκφρασμένες αντιρρήσεις από σειρά κρατών, αλλά είναι και πιο φιλόδοξο.
Η ευρωπαϊκή επιτροπή επιδιώκει την αύξηση του περιθωρίου μεταξύ των πόρων που πραγματικά μεταβιβάζονται από τις κυβερνήσεις (λίγο περισσότερο από 1 τρις ευρώ σε διάρκεια επτά χρόνων) και των εικονικών μεταβιβάσεων, που θα πάρουν τη θέση του αποθέματος, αυξάνοντας αυτή τη δεύτερη πηγή του προϋπολογισμού στο 2,0% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Το περιθώριο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως εγγύηση επιτρέποντας στην Επιτροπή να δανειστεί από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, με βάση το Άρθρο 122 της Συνθήκης για την ΕΕ, όπως άλλωστε έχει αναφέρει και η καγκελάριος Μέρκελ.
Η Επιτροπή επιδιώκει να δημιουργηθεί το λεγόμενο Recovery Fund, το όχημα που θα διαχειριστή τις εκδόσεις των ομολόγων . Η ευρωπαϊκή επιτροπή στοχεύει να συλλέξει πόρους μέχρι 1 τρις ευρώ οι οποίοι προστιθέμενοι στους αντίστοιχους που έχει αποφασίσει το Eurogroup , ύψους 540 δις ευρώ, θα μπορούσαν να ανέλθουν συνολικά σε 1,5 τρις ευρώ. Παράλληλα υπάρχει το 1,1 τρις από την ΕΚΤ για αγορά ομολόγων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την αγορά των νέων ομολόγων.
Οι πόροι από τις εκδόσεις των τίτλων στους οποίους θα προβεί η ευρωπαϊκή επιτροπή, θα μπορούσαν να διατεθούν στις κυβερνήσεις που έχουν χτυπηθεί περισσότερο από την κρίση κατά ένα μέρος με τη μορφή βοήθειας (χωρίς επαναπληρωμή), δηλαδή το ποσό των 500 δις ευρώ που υπάρχει στο γαλλογερμανικό σχέδιο, και κατά ένα δεύτερο μέρος με τη μορφή διευκολυντικών πιστώσεων, και δανείων ωρίμανσης τουλάχιστον 20 ετών και με πολύ χαμηλό επιτόκιο που να αντανακλά το κόστος δανεισμού της ευρωπαϊκής επιτροπής.
Επειδή ο πολυετής προϋπολογισμός 2021-2027 τίθεται σε λειτουργία από τις αρχές του 2021, και μέχρι τότε θα έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα, με την κρίση να βαθαίνει, η Επιτροπή επιδιώκει να βρει τρόπο οι χρηματοδοτήσεις να γίνουν εντός του 2020. Κάτι που δύσκολα μπορεί να συμβεί με τις γραφειοκρατικές διαδικασίες της ΕΕ.
Εκείνο που απομένει να καθοριστεί είναι το πως θα μοιραστούν οι πόροι μεταξύ των κρατών και ποιες μορφές επιτήρησης θα υπάρχουν. Διότι επιτήρηση θα υπάρξει. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, παρά τη συγκυριακή αναστολή του, εξακολουθεί να αποτελεί το πλαίσιο καθορισμού των δημοσιονομικών εξελίξεων στα κράτη μέλη.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΣΑΒΒΑΤΟ 23 ΜΑΙΟΥ 2020