Οι αναγνώστες μας, θα έχουν ήδη ακούσει την ομιλία του Πρωθυπουργού, άρα και τα ενδεχόμενα μέτρα. Ποιο, λοιπόν, είναι το πλαίσιο που ήταν υποχρεωμένος να κινηθεί;
Κατ΄ αρχάς θέλω να πω κάτι που πιστεύω, καιρό τώρα. Οι προσδοκίες οι οποίες επί της ουσίας είναι αυτές που συνδέουν το παρόν με το μέλλον όταν είναι θετικές αλλά πατούν σε αντικειμενική πραγματικότητα λειτουργούν θετικά για την οικονομία. Όταν δημιουργούνται ρητορικές προσδοκίες που δεν εφάπτονται με την πραγματικότητα πολλές φορές γυρίζουν ως μπούμεραγκ για την οικονομία.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, έχω την εντύπωση έχει δημιουργήσει ρητορικά πολλές προσδοκίες για την αλλαγή του μείγματος οικονομικής πολιτικής για τη μεγένθυση του ΑΕΠ και για αλλαγή του προτύπου της ελληνικής οικονομίας. Πολύ φοβάμαι ότι δεν θα καταφέρει να το αποδείξει με αποτέλεσμα την πιθανότητα να ξαναπάμε πάλι στα ίδια.
Η συνέντευξη του υπουργού Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρα στο Capital επιβεβαιώνει, κατά κάποιο τρόπο, τους δισταγμούς σου. Ήταν αρκούντος συγκρατημένος για όλα, σχεδόν
Ναι, φαίνεται ότι σιγά σιγά οι διάφορες εξαγγελίες, προεκλογικά ή στις προγραμματικές δηλώσεις, υποχωρούν από το αρχικό ύφος ότι είμαστε έτοιμοι, γνωρίζουμε τα πράγματα κ.τ.λ. κ.τ.λ.
Τρεις παράγοντες πρέπει να επέδρασαν εδώ. Η στάση των δανειστών, οι δυνατότητες της οικονομίας, τις οποίες μεγέθυναν προεκλογικά, η διεθνής οικονομική πολιτική. Να τους αξιολογήσουμε;
Συμφωνώ απολύτως γι΄ αυτούς τους παράγοντες. Όσον αφορά τους δανειστές μετά την περιοδεία Μητσοτάκη είναι βέβαιο. Διότι όλη η πολιτική που σκόπευε να εφαρμόσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη στηριζόταν στη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου δια μέσου της μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων. Τόσο ο Μακρόν όσο, και κυρίως, η Μέρκελ δεν φάνηκαν θετικοί προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι χαρακτηριστικό –και ουσιαστικό– αυτό που είπε η Μέρκελ ότι τώρα με τις καλύτερες συνθήκες που μας λέτε ότι διαμορφώνετε είναι πιο εύκολο να εκπληρωθούν οι υποχρεώσεις σας. Προς το παρόν, αυτή η πόρτα έχει κλείσει. Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία τα οποία ευνοούν τη συζήτηση, που μπορούν να λειτουργήσουν ως επιχειρήματα. Το βασικό είναι η μείωση του κόστους δανεισμού που πιθανότατα δίνει ένα περιθώριο περίπου 0,5 μονάδες όσον αφορά τα πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτό το 3,5% στην ουσία ήταν το κόστος δανεισμού της ελληνικής οικονομίας, οι τόκοι, δηλαδή, που έπρεπε να πληρώνει η χώρα για την εξυπηρέτηση του χρέους της. Από τη στιγμή που θα γίνει π.χ., 3% έχει ένα επιχείρημα για να μειωθούν. Αυτό, όμως, δεν είναι καθόλου εύκολο γιατί απαιτεί τεράστια διαδικασία εγκρίσεων και πλήρη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Είναι έτοιμοι σ΄ αυτή τη φάση οι Ευρωπαίοι;
Ίσως, όμως, οι Ευρωπαίοι υπολογίζουν σοβαρά και άλλους, πλέον, παράγοντες, π.χ., την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Ύστερα, η ΝΔ είναι μια συγγενής πολιτικά δύναμη…
Η διαφωνία μου, ως προς αυτό, έγκειται στο εξής. Πόσο αληθινό είναι ότι οι
Μέρκέλ, Μακρόν και άλλοι ηγέτες θεωρούν ότι η ακροδεξιά ανεβαίνει λόγω
λιτότητας; Όλο το βάρος, νομίζω, το ρίχνουν στο μεταναστευτικό.
Μέρκέλ, Μακρόν και άλλοι ηγέτες θεωρούν ότι η ακροδεξιά ανεβαίνει λόγω
λιτότητας; Όλο το βάρος, νομίζω, το ρίχνουν στο μεταναστευτικό.
Υπάρχουν, όμως, τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα. Αυτά μπορεί να δοθούν, ακόμη και το 2019. Δεν είναι λίγο.
Ναι, πολύ πιθανόν, θα τα δώσουν. Γίνεται μάλιστα μια προσπάθεια να συμπεριληφθούν στον υπολογισμό των πλεονασμάτων, άρα έτσι να δημιουργηθεί μεγαλύτερος δημοσιονομικός χώρος για τη λήψη μέτρων (ήδη όμως οι πρώτες ενδείξεις από την ΕΕ είναι αρνητικές). Για τον τρίτο λόγο που ανέφερες, υπήρχε σαφής υπερεκτίμηση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι αυτή η κυβέρνηση πατάει στα βήματα που είχε χαράξει η προηγούμενη κυβέρνηση, του ΣΥΡΙΖΑ. Και όσον αφορά τα πλεονάσματα και μια σειρά από μέτρα. Π.χ. ενώ η έκθεση της Κομισιόν και η Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος έλεγαν ότι τα μέτρα του ΣΥΡΙΖΑ θα δημιουργούσαν υστέρηση ως προς την επίτευξη του 3,5% πλεονάσματος και το υπολόγιζαν στο 2,9% η ΝΔ πριν τις εκλογές δεν έλεγε τίποτα και τώρα ως κυβέρνηση λέει ότι θα πιαστεί.
Το λέει, πλέον, και ο Στουρνάρας…
Εντούτοις, δύο μήνες πριν υποστήριζε, στην έκθεσή του, ότι δεν θα τον πιάσει. Συγχρόνως υπήρχε και υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων της νέας κυβέρνησης. Γι΄ αυτό το 2019 υπάρχει μόνο η μείωση του ΕΝΦΙΑ και το 2020 η μείωση του φόρου των κερδών των επιχειρήσεων και των μερισμάτων. Αναρωτιέμαι, με την ευκαιρία, γιατί η προηγούμενη κυβέρνηση δεν προχώρησε ενωρίτερα στη μείωση του ΕΝΦΙΑ; Τι την εμπόδιζε; Κάποτε πρέπει να απαντηθεί επισήμως.
Πως επιδρά η διεθνής οικονομική κατάσταση;
Είναι ένας σοβαρός παράγοντας. Η Ευρωζώνη, ως φαίνεται θα αντιμετωπίσει υφεσιακές καταστάσεις. Επομένως, με δεδομένο ότι η ΕΕ είναι ο κύριος εταίρος μας στις εμπορικές συναλλαγές και στις υπηρεσίες, αυτό δεν ευνοεί την αναθέρμανση της ελληνικής οικονομίας, που επιθυμεί η κυβέρνηση. Μόνο με τη μείωση φορολογικών συντελεστών ή με τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις που κοιτάνε μόνο προς στην προσφορά δεν μπορείς να αντισταθμίσεις το κόστος που σου δημιουργεί η απώλεια των εσόδων μέσω της προσδοκώμενης μεγέθυνσης του ΑΕΠ μόνο από αυτά τα μέτρα. Χρειάζονται πολλά περισσότερα πράγματα ειδικά σε μια οικονομία όπως η ελληνική που υποφέρει πρωτίστως από την πλευρά της ζήτησης. Ένα από αυτά είναι οι επενδύσεις. Το πρόβλημα των επενδύσεων δεν λύνεται μόνο με κινήσεις υψηλού επικοινωνιακού συμβολισμού. Γι΄ αυτό και η κυβέρνηση δεν μιλάει, πλέον, για 4% ανάπτυξη. Το 2019 η άνοδος του ΑΕΠ θα κινηθεί γύρω στο 2%.
Πως κρίνεις τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την πορεία του ΑΕΠ;
Η άνοδος ήταν αναιμική. Αν κοιτάξουμε όλα τα στοιχεία το πρώτο τρίμηνο του 2019 είχαμε 1,1% και το δεύτερο 1,9%, δηλαδή 1,5% το πρώτο εξάμηνο. Το αντίστοιχο εξάμηνο του 2018 είχαμε 2,7% και 1,5% δηλαδή 2,1%. Έχουμε μείνει πίσω. Άλλο ένα στοιχείο που συνηγορεί ότι το 2,3% που υποστήριζε η προηγούμενη κυβέρνηση για το 2019 δεν θα πιαστεί. Εν πάσει περιπτώσει θα πρέπει να περιμένουμε τον Προϋπολογισμό για να τα δούμε όλα αυτά τα πράγματα.
Ο Προϋπολογισμός που επίκειται θα πρέπει να καλύψει ένα έτος πολύ δύσκολο
Το 2020 θα είναι πολύ δύσκολο και εξαιτίας όσων συμβαίνουν στην Ευρώπη και γιατί οι μειώσεις της φορολογίας που είχε εξαγγείλει η κυβέρνηση Μητσοτάκη για να μπορέσει, υποτίθεται, να προκαλέσει μεγέθυνση του ΑΕΠ αφενός μεν δεν θα υλοποιηθούν όπως εξαγγέλθηκαν, διότι δεν υπάρχει διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος για το 2020. Επομένως είμαστε διστακτικοί για την απόδοση του ΑΕΠ.
Ποια η κατάσταση στις τράπεζες; Αποσύρθηκαν και τα Capital Controls.
Εσύ δεν τα φοβόσουν, θυμάμαι, και πριν μπουν.
Εσύ δεν τα φοβόσουν, θυμάμαι, και πριν μπουν.
Ναι, για να πω την αλήθεια , με την κατάληξη που είχε σχεδόν προδιαγραφεί, θα προτιμούσα να έχουν εισαχθεί ενωρίτερα, να αποφύγουμε τόσο υψηλές εκροές κεφαλαίων. Ήταν 46 δισ. συνολικά! Από τη στιγμή που οδηγούμαστε εκεί, νομίζω ότι, ορισμένες στιγμές, χρειάζονται τα μέτρα αυτά. Όμως βάρυναν οι νεοφιλελεύθερες ανοησίες τι θα πουν οι αγορές κ.τ.λ. Για τις τράπεζες βρισκόμαστε και μ΄ αυτή την κυβέρνηση στον ίδιο δρόμο που είχε ακολουθήσει και η προηγούμενη. Περιμένουμε την κατάληξη των δύο σχεδίων – ΤΧΣ και ΤτΕ, για τη δημιουργία του ειδικού οχήματος – δηλαδή την έγκρισή τους από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες. Τα μέτρα θα αφορούν περίπου 20 δισ. κόκκινα δάνεια, δηλαδή τόσο θα ελαφρυνθούν οι ισολογισμοί των τραπεζών.
Γιατί, αφού συμφωνούν όλοι οι εγκρίσεις αργούν τόσο πολύ;
Χρειάζονται μεγάλη διαδικασία και επίπονη τεχνική επεξεργασία αυτά τα θέματα για να πειστούν όλοι ότι θα λειτουργήσουν τα μέτρα σωστά.
Απάντησες τεχνοκρατικά και διπλωματικά…
Νομίζω, ότι όταν λέμε ότι είναι επιφυλακτικοί εννοούμε ότι για να λειτουργήσουν αυτά τα ταμεία πρέπει κάποιος να βάλει στην εκκίνηση, χρήματ, ίσως 6-7 δισ. ευρώ. Ποιος;
Το κράτος υπονοείς;
Δεν υπάρχει άλλος.
Εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ 08.09.2019