Σε μια οικονομία που
βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της πλήρους απασχόλησης σίγουρα πρέπει να υπάρχει
φυσικό κεφάλαιο μη χρησιμοποιούμενο. Μάλιστα σε μια οικονομία σε κρίση αυτό
ισχύει στο μέγιστο βαθμό.
βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της πλήρους απασχόλησης σίγουρα πρέπει να υπάρχει
φυσικό κεφάλαιο μη χρησιμοποιούμενο. Μάλιστα σε μια οικονομία σε κρίση αυτό
ισχύει στο μέγιστο βαθμό.
Με άλλους όρους, εάν
η ζήτηση είναι πολύ κατώτερη από την συνολική παραγωγική δυνατότητα, σημαντικό
μέρος του φυσικού κεφαλαίου μένει αχρησιμοποίητο ή υποαπασχολούμενο στην
παραγωγή. Συνεπώς σε μια φάση της κρίσης η οικονομία βρίσκεται με
υπερβάλλον φυσικό κεφάλαιο. Για
παράδειγμα, ο βαθμός χρησιμοποίησης του εργασιακού δυναμικού στη Βιομηχανία,
στην ελληνική οικονομία, την περίοδο 2009-2018, κατά μέσο όρο, ήταν 67,8% , ενώ
την περίοδο 1995-2008, αντίστοιχα ήταν 75,96%.
η ζήτηση είναι πολύ κατώτερη από την συνολική παραγωγική δυνατότητα, σημαντικό
μέρος του φυσικού κεφαλαίου μένει αχρησιμοποίητο ή υποαπασχολούμενο στην
παραγωγή. Συνεπώς σε μια φάση της κρίσης η οικονομία βρίσκεται με
υπερβάλλον φυσικό κεφάλαιο. Για
παράδειγμα, ο βαθμός χρησιμοποίησης του εργασιακού δυναμικού στη Βιομηχανία,
στην ελληνική οικονομία, την περίοδο 2009-2018, κατά μέσο όρο, ήταν 67,8% , ενώ
την περίοδο 1995-2008, αντίστοιχα ήταν 75,96%.
Με βάση τα παραπάνω
, είναι ευνόητο ότι η αύξηση της επένδυσης (και της μεγέθυνσης), όπως
υποθέτει η νεοκλασική σκέψη (ιδιωτικές επενδύσεις) ή η αναφερόμενη ως κεϋνσιανή
αντίστοιχη ( δημόσιες επενδύσεις) , δεν είναι σε θέση να αποτρέψει, εκτός με
τρόπο συγκυριακό, τη συσσώρευση των παραγόντων που οδηγούν σε κρίση. Πράγματι,
εάν η αύξηση της επένδυσης αναμένεται να αυξήσει σίγουρα τη συνολική ζήτηση των
αγαθών βραχυπρόθεσμα, αυτό θα αυξήσει και την μακροπρόθεσμη παραγωγική
δυνατότητα της οικονομίας, αντισταθμίζοντας (ολοκληρωτικά ή μέρος) την αρχική
μείωση του χάσματος μεταξύ δυνητικής και
τρέχουσας παραγωγής . Δεδομένου ότι, στη συνέχεια, οι επενδύσεις μπορούν να
αυξήσουν την παραγωγικότητα (γεγονός με υψηλή πιθανότητα όταν εμπεριέχουν
τεχνολογικές καινοτομίες), αυτό το χάσμα θα μπορούσε αντιθέτως να αυξηθεί,
αυξάνοντας το βαθμό της μη χρησιμοποίησης της παραγωγικής δυναμικότητας/κεφαλαίου
και τους κινδύνους της επανεμφάνισης της κρίσης.
, είναι ευνόητο ότι η αύξηση της επένδυσης (και της μεγέθυνσης), όπως
υποθέτει η νεοκλασική σκέψη (ιδιωτικές επενδύσεις) ή η αναφερόμενη ως κεϋνσιανή
αντίστοιχη ( δημόσιες επενδύσεις) , δεν είναι σε θέση να αποτρέψει, εκτός με
τρόπο συγκυριακό, τη συσσώρευση των παραγόντων που οδηγούν σε κρίση. Πράγματι,
εάν η αύξηση της επένδυσης αναμένεται να αυξήσει σίγουρα τη συνολική ζήτηση των
αγαθών βραχυπρόθεσμα, αυτό θα αυξήσει και την μακροπρόθεσμη παραγωγική
δυνατότητα της οικονομίας, αντισταθμίζοντας (ολοκληρωτικά ή μέρος) την αρχική
μείωση του χάσματος μεταξύ δυνητικής και
τρέχουσας παραγωγής . Δεδομένου ότι, στη συνέχεια, οι επενδύσεις μπορούν να
αυξήσουν την παραγωγικότητα (γεγονός με υψηλή πιθανότητα όταν εμπεριέχουν
τεχνολογικές καινοτομίες), αυτό το χάσμα θα μπορούσε αντιθέτως να αυξηθεί,
αυξάνοντας το βαθμό της μη χρησιμοποίησης της παραγωγικής δυναμικότητας/κεφαλαίου
και τους κινδύνους της επανεμφάνισης της κρίσης.
Συμπερασματικά, η
όλη αναφερόμενη κατάσταση περιγράφει κάτι σαν το παράδοξο του Ζήνωνα, με τις
επενδύσεις στο ρόλο του Αχιλλέα και η μείωση της υπερβάλλουσας παραγωγικής δυνατότητας- κεφαλαίου στο ρόλο
της χελώνας την οποία δεν μπορεί να φθάσει ο Έλληνας ήρωας. Το αποτέλεσμα αυτής
της μάταιης επιδίωξης είναι μια προοδευτική μετατόπιση της κατανομής του
εισοδήματος υπέρ των κερδών και αύξησης των κινδύνων αστάθειας συνολικά για την
οικονομία.
όλη αναφερόμενη κατάσταση περιγράφει κάτι σαν το παράδοξο του Ζήνωνα, με τις
επενδύσεις στο ρόλο του Αχιλλέα και η μείωση της υπερβάλλουσας παραγωγικής δυνατότητας- κεφαλαίου στο ρόλο
της χελώνας την οποία δεν μπορεί να φθάσει ο Έλληνας ήρωας. Το αποτέλεσμα αυτής
της μάταιης επιδίωξης είναι μια προοδευτική μετατόπιση της κατανομής του
εισοδήματος υπέρ των κερδών και αύξησης των κινδύνων αστάθειας συνολικά για την
οικονομία.
Αυτό το παράδοξο
μπορεί να ξεπεραστεί, σε βάθος χρόνου, μέσω ενός ρυθμού μεγέθυνσης της
παραγωγικής δυνατότητας (οικονομική μεγέθυνση) χαμηλότερου από το ρυθμό αύξησης
της ζήτησης των αγαθών. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί, με αμετάβλητα τα μεγέθη
της ροπής προς κατανάλωση και του πληθυσμού, μόνο με μια σημαντική ανακατανομή
του εισοδήματος υπέρ των μισθών, ικανού να αυξήσει την κατανάλωση των
νοικοκυριών με ρυθμό υψηλότερο από τον αντίστοιχο της αύξησης των επενδύσεων
(επιχειρήσεων και δημοσίου).
μπορεί να ξεπεραστεί, σε βάθος χρόνου, μέσω ενός ρυθμού μεγέθυνσης της
παραγωγικής δυνατότητας (οικονομική μεγέθυνση) χαμηλότερου από το ρυθμό αύξησης
της ζήτησης των αγαθών. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί, με αμετάβλητα τα μεγέθη
της ροπής προς κατανάλωση και του πληθυσμού, μόνο με μια σημαντική ανακατανομή
του εισοδήματος υπέρ των μισθών, ικανού να αυξήσει την κατανάλωση των
νοικοκυριών με ρυθμό υψηλότερο από τον αντίστοιχο της αύξησης των επενδύσεων
(επιχειρήσεων και δημοσίου).
Εφημερίδα ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ Κυριακή 22.09.2019