Η ανάκαμψη και η διεύρυνση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Κίνας και Ρωσίας
που παρατηρείται το 2016, οδηγεί και την ανάγκη για συνεχή μεγέθυνση της
χρηματοπιστωτικής συνεργασίας μεταξύ των δύο οικονομιών. Το διμερές εμπόριο
μεταξύ των δύο χωρών αυξήθηκε σε 69,5 δις δολάρια ΗΠΑ το 2016, μετά από
σημαντική πτώση 27,0% το 2015 σε 64,2 δις δολάρια ΗΠΑ από 95,3 δις δολάρια ΗΠΑ
το 2014. Συγκεκριμένα για το 2016, οι εξαγωγές της Κίνας προς τη Ρωσία ήταν
37,3 δις δολάρια ενώ οι αντίστοιχες εξαγωγές της Ρωσίας ανήλθαν σε 32,3 δις
δολάρια ΗΠΑ. Επίσης σύμφωνα με τα
υπάρχοντα στοιχεία η αύξηση συνεχίσθηκε και το Α’ τρίμηνο του 2017, με το
διμερές εμπόριο να ανέρχεται σε 18,1 δις δολάρια ΗΠΑ αυξημένο κατά 30,0% σε σχέση
με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2016.
Η Κίνα και η Ρωσία εργάζονται από κοινού για την πραγματοποίηση μεγάλων
επενδυτικών σχεδίων, όπως διασυνοριακοί αγωγοί φυσικού αερίου, την ανάπτυξη
μεγάλων επιβατικών αεροσκαφών, την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Μόσχας – Καζάν
μήκους 770 χιλιομέτρων και την στρατηγική ανάπτυξη της Άπω Ανατολικής περιφέρειας της Ρωσικής
δημοκρατίας.
Κίνα και Ρωσία έχουν τοποθετήσει πολλούς χρηματοδοτικούς πόρους σε αυτά τα κοινά σχέδια. Το 2015 οι κεντρικές τράπεζες των δύο χωρών υπέγραψαν μια συμφωνία currency swap ύψους 150 δις γουάν ή 815 δις ρούβλια ( 24 δις δολάρια ΗΠΑ). Τα ποσά αυτά χρησιμοποιούνται στους διακανονισμούς του
διμερούς εμπορίου των δύο χωρών.
Σε πρόσφατη συνάντησή τους στις 19 Ιουνίου , στη Σαγκάη, ο υπουργός των οικονομικών της Κίνας Xiao Jie και ο Ρώσος συνάδελφός του Anton Siluanov αποφάσισαν την ενδυνάμωση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών μεταξύ των δύο χωρών ακολουθώντας το δρόμο των εμπορικών συναλλαγών. Η συνάντηση έγινε στο πλαίσιο της δεύτερης συνδιάσκεψης των υπουργών οικονομικών και των κεντρικών
τραπεζιτών των χωρών BRICS.
Ο Xiao Jie κατά τη διάρκεια της συνάντησης , τόνισε ότι η Κίνα υποστηρίζει την απόφαση της Ρωσίας να προχωρήσει στην έκδοση ομολόγων με ρήτρα γουάν, στο άμεσο μέλλον. Από τη στιγμή που οι ΗΠΑ και η ΕΕ συνεχίζουν να επιβάλλουν κυρώσεις στη Ρωσία αναφορικά με το διεθνές εμπόριο και τις διεθνείς
χρηματοπιστωτικές ροές , η τελευταία, όλο και περισσότερο στρέφεται προς το κινέζικο νόμισμα το οποίο αποδέχεται , όλο και περισσότερο, ως νόμισμα διεθνών εμπορικών συναλλαγών.
Το 2016, οι ρωσοκινεζικές διασυνοριακές συναλλαγές σε γουάν αυξήθηκαν κατά 27,7% σε ετήσια βάση, ανερχόμενες σε 30,64 δις γουάν ή 6,41% του συνολικού, σε όγκο, διμερούς εμπορίου.
Το Μάρτιο του 2017, η μεγάλη ρωσική εταιρεία αλουμινίου Rusal προχώρησε στην έκδοση του τμήματος του πρώτου Panda Bond (ομόλογο σε ρήτρα γουάν) , ύψους 1 δις γουάν. Τον ίδιο μήνα , η Industrial and Commercial Bank of China, επισήμως εγκαινίασε τη λειτουργία Τράπεζας Εκκαθάρισης σε γουάν στη Μόσχα. Τα παραπάνω δείχνουν την αυξανόμενη σημασία του κινέζικου νομίσματος τόσο στο διμερές εμπόριο όσο και στις διασυνοριακές κινήσεις κεφαλαίων.
Επίσης η National Development Bank of China, κρατική αναπτυξιακή τράπεζα για την υποστήριξη των εξωχωρίων επενδύσεων των κινέζικων επιχειρήσεων υπέγραψε το 2015 , συμφωνία συνεργασίας με τρεις από τις μεγαλύτερες ρωσικές τράπεζες για τη χρηματοδότηση μεγάλης κλίμακας έργωνa για την ανάπτυξη της περιοχής της Ρωσικής Άπω Ανατολής Η Κίνα και η Ρωσία έχουν επίσης υπογράψει
συνεργασία στο πλαίσιο πολυμερών οργανισμών όπως το fund “ο δρόμος του μεταξιού” και η Asia Infrastructure Development Bank. Είναι χρήσιμο να εξετασθεί το εμπορικό ενδιαφέρον της Κίνας με τη Ρωσία σε δύο επίπεδα: το εθνικό και το περιφερειακό.
Σε εθνικό επίπεδο , η Κίνα, φαίνεται να βγαίνει ωφελημένη από την επιβολή των κυρώσεων των ΗΠΑ και ΕΕ στην Ρωσία. Παρότι το 2015 το διμερές εμπόριο με την Κίνα, όπως είδαμε, υπέστη μια σοβαρή
υποχώρηση, το 2016 παρουσίασε αυξητικές τάσεις δείχνοντας ότι η Ρωσία είναι
τώρα περισσότερο εξαρτημένη οικονομικά από την Κίνα αλλά και από άλλες χώρες
της ΝΑ Ασίας, από παλαιότερες εποχές. Αποκλεισμένη από τις παραδοσιακές δυτικές
πηγές χρηματοδότησης, φαίνεται , ότι, η Ρωσία είναι σήμερα αναγκασμένη να
στραφεί προς την Ανατολή.
Το 2015, η Ρωσία προχώρησε στην υιοθέτηση του γουάν ως αποθεματικού νομίσματος. Σχεδόν παράλληλα με την απόφαση του ΔΝΤ να εντάξει το κινέζικο νόμισμα στο καλάθι των νομισμάτων του που καθορίζει την αξία των Ειδικών Τραβηχτικών Δικαιωμάτων. Έτσι το κινέζικο νόμισμα, έστω και με χαμηλό ποσοστό, προστέθηκε στα υπόλοιπα αποθεματικά νομίσματα της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας (μαζί με το δολάριο , το ευρώ, τη στερλίνα και το γιέν). Η Ρωσία, αυτή την
περίοδο αποτελεί μια αγορά που βοηθά στη διεθνοποίηση του κινέζικου νομίσματος
και διευρύνει τις επιλογές στο διμερές εμπόριο. Πρόκειται για εξελίξεις που βαδίζουν pari passo με το εθνικό νομισματικό και χρηματοπιστωτικό ενδιαφέρον της Κίνας.
Σε περιφερειακό επίπεδο. Η Βορειοανατολική επαρχία της Κίνας Heilongjiang, έχει τον
μεγαλύτερο ρόλο στην μεγέθυνση του διμερούς εμπορίου με την Ρωσία, αντιπροσωπεύοντας το 63,5% του συνόλου του εμπορίου όλων των επαρχιών της Κίνας. Αποτελεί επί της ουσίας την ατμομηχανή της μεγέθυνσης του διμερούς εμπορίου. Το πρώτο τετράμηνο του 2017 το διμερές εμπόριο της επαρχίας Heilongjiang, με την Ρωσία ανήλθε στα 25,02 δις γουάν, αυξημένο κατά 45,8% σε ετήσια βάση. Το 2016, οι συνολικές διασυνοριακές συναλλαγές σε γουάν, έφθασαν το ύψος των 7,76 δις γουάν
ή το 25,5% του συνόλου σε εθνικό επίπεδο.
Κινέζικες και Ρωσικές τράπεζες έχουν υπογράψει διασυνοριακές χρηματοπιστωτικές συμφωνίες συνολικού ύψους 33,5 δις γουάν και έχουν δημιουργήσει ένα κοινό fund ύψους 10 δις γουάν , με στόχο την χρηματοδότηση του διμερούς εμπορίου και της αναβάθμισης των υποδομών.
Οι κινέζικες τράπεζες της επαρχίας Heilongjiang, ελπίζουν στη διεύρυνση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών κάτι που θεωρείται απαραίτητο για τη διεύρυνση του διμερούς εμπορίου. Στο ενδιαφέρον των τραπεζικών ιδρυμάτων της επαρχίας βρίσκεται σε πρώτη θέση, κυρίως η διεύρυνση των ήδη υπαρχουσών συμφωνιών διακανονισμού των συναλλαγών σε κινέζικο νόμισμα (γουάν) σε σειρά από
μικρές και μεσαίες πόλεις των ρωσικών περιοχών της Άπω Ανατολής. Βασική προτεραιότητα είναι τα ATM και τα POS στα καταστήματα των ρωσικών πόλεων να δέχονται China Union Pay.
Από την άλλη μεριά, και η Ρωσία έχει εκφράσει το ενδιαφέρον της για περαιτέρω επέκταση της χρηματοπιστωτικής συνεργασίας με την Κίνα. Πάντως η Ρωσική κυβέρνηση βρίσκεται σε περίσκεψη σχετικά με τη διαδικασία επέκτασης των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με την Κίνα. Η Ρωσία, έχει καλωσορίσει το γουάν, ως πηγή εξωτερικής χρηματοδότησης για να μειώσει την εξάρτηση της οικονομίας της από το αμερικανικό νόμισμα. Παράλληλα ελπίζει να αυξήσει τις εξαγωγές της
στην Κίνα και να καταφέρει να προσελκύσει κινέζικες επενδύσεις κυρίως για έργα
υποδομής.
Αλλά το Κρεμλίνο παραμένει σκεπτικό προκειμένου να προχωρήσει σε ένα μεγαλύτερο άνοιγμα στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες με την Κίνα, διότι φοβάται ότι μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να καταστήσει την περιοχή της Άπω Ανατολικής Ασίας πλήρως εξαρτημένη οικονομικά από την Κίνα.
Παρά τον υπάρχοντα ενθουσιασμό , και οι κινέζικοι χρηματοπιστωτικοί παράγοντες, έχουν τους ενδοιασμούς τους για την περαιτέρω επέκταση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με τη Ρωσία.
Πρώτα από όλα, η σημερινή κλίμακα των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών περιορίζει τους όποιους μελλοντικούς σχεδιασμούς. Η Κίνα τα τελευταία χρόνια (πενταετία) επενδύει στη Ρωσία, ετησίως, περίπου, 1 δις δολάρια ΗΠΑ, – εκατό φορές περισσότερο από όσο επενδύει η Ρωσία στην Κίνα.
Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης : οι κινέζικες Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στις ΗΠΑ , το 2016, ανήλθαν σε 45,6 δις δολάρια. Ολόκληρη την περίοδο 1990-2015 οι κινέζικες ΑΞΕ στις ΗΠΑ ήταν 64,5 δις δολάρια. Γίνεται αντιληπτό μέσω αυτής της σύγκρισης οι περιορισμένες δυνατότητες επέκτασης των κινέζικων επενδύσεων στη Ρωσία.
Γραφική παράσταση 1.
Κινέζικες ΑΞΕ στις ΗΠΑ.
Δεύτερον, το ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι εύθραυστο. Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση και οι επιβληθείσες κυρώσεις έχουν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στο τραπεζικό σύστημα. Κυρίως έχουν πληγεί μεγάλες τράπεζες, κρατικού ενδιαφέροντος , όπως : Sberbank,
VTB, Vnesheconombank, Gazprombank και Rosselkhozbank (Russian Agriculture Bank).
Τα περιουσιακά στοιχεία του ρωσικού τραπεζικού συστήματος βρίσκονται συγκεντρωμένα σε λίγες μεγάλου και μεσαίου μεγέθους ιδρύματα, ενώ τα υπόλοιπα παρουσιάζουν μικρή ικανότητα αντίστασης στους κινδύνους, δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας κάτω από το απαιτούμενο ελάχιστο όριο της Βασιλείας ΙΙΙ και πολύ χαμηλή πιστολητπική ικανότητα.
Τρίτον δεν υπάρχουν χρηματοοικονομικές εγγυήσεις ικανές να προστατεύσουν τις κινέζικες επενδύσεις στη Ρωσία.
Τέταρτον, η χρήση του γουάν εξακολουθεί να είναι περιορισμένη και οι μηχανισμοί διακανονισμού των πράξεων συναλλάγματος είναι πολύ ανώριμοι για να στηρίξουν δυναμικά μια τέτοια διαδικασία.
Πέμπτο, το ρωσικό νόμισμα, ρούβλι, είναι νόμισμα υψηλού κινδύνου. Το 2014, πχ, υποτιμήθηκε κατά 143,0% σε σχέση με το δολάριο. Και το 2016 βαθμολογήθηκε ως το πλέον αναποτελεσματικό νόμισμα. Πέντε χρόνια πριν, ένα δολάριο ΗΠΑ αναλογούσε με 30 ρούβλια. Σήμερα ένα δολάριο ΗΠΑ αναλογεί σε 85 ρούβλια. Επίσης οι προοπτικές του ρωσικού νομίσματος είναι και σήμερα αρνητικές.
