Όταν ήμουν στην αρχή της εφηβείας, στο πλαίσιο των προβληματισμών της ηλικίας, υποστήριζα με θέρμη ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν ως πρότυπο στη συμπεριφορά τους τα παιδιά, και κυρίως την αθωότητά τους. Το επιχείρημά μου κατέρρευσε κυριολεκτικά, όταν αντιλήφθηκα ότι είναι λανθασμένη η υποστήριξη αυτού του επιχειρήματος, διότι απλά τα παιδιά δεν έχουν εισέλθει ακόμη στην πραγματική ανθρώπινη ζωή και συνεπώς δεν μπορούν να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση. Αργότερα έμαθα επίσης , ότι το επιχείρημά μου ήταν διάτρητο και από άλλη πλευρά: τα παιδιά δεν είναι καθόλου αθώα!!!
Σκέφτηκα τα παραπάνω , παρακολουθώντας στη δημόσια συζήτηση τη διατύπωση επιχειρημάτων όπως «ηθικό πλεονέκτημα», «ηθική υποχρέωση έναντι των πολιτών» και γενικά μια προσπάθεια «ηθικοποίησης» της πολιτικής αντιπαράθεσης.
Συγκεκριμένα, σχετικά με το παραπάνω θέμα ,μπορώ να ισχυριστώ τα παρακάτω:
Πρώτον, δεν είναι δυνατόν να θεμελιωθεί «ηθικό πλεονέκτημα»(στην πολιτική), καθώς κάθε ηθική αντίληψη που δεν έχει ως αντίπαλό της τα προβλήματα ενός πραγματικού κράτους, ανακαλύπτει εν τέλει ότι, όταν κατακτήσει την εξουσία, δεν μπορεί να κυβερνήσει. Η προσπάθεια ιστορικής θεμελίωσης (αν μπορεί να υπάρξει και πιστέψτε με είναι δύσκολο αυτό να τεκμηριωθεί ) προσκρούει με ορμή στην ιστορική πραγματικότητα της διακυβέρνησης. Αρχή άνδρα δείκνυσι.
Δεύτερον, αυτό το λεγόμενο «ηθικό πλεονέκτημα» αλλά και τα υπόλοιπα «ηθικά» συμπαρομαρτούντα, στηρίζονται σε μια ηθική βεβαιότητα από διάφορες φιλοσοφίες της ιστορίας που τους επιτρέπουν να σχεδιάζουν το μέλλον, ένα πλήρως ηθικό μέλλον. Ο εγγενώς ουτοπικός ,εσχατολογικός και ηθικολογικός χαρακτήρας της φιλοσοφίας της ιστορίας έχει αναλυθεί επαρκώς έτσι ώστε να μην σταθούμε σε περισσότερες αναφορές εδώ. Οι συνέπειες της εφαρμογής τέτοιων αντιλήψεων στην ιστορία επίσης.
Τρίτον , μια εντελώς ηθικοποιημένη πολιτική δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στον τρόμο και σε ένα ολοκληρωτικό κράτος , όπου η πραγματική κυριαρχία των ατόμων μένει κρυμμένη πίσω από το προσωπείο μιας δήθεν ανώνυμης διακυβέρνησης υπό τον μανδύα της ηθικής. Πρόκειται για μια ουτοπική διακυβέρνηση μέσω του τρόμου και της ιδεολογίας, τα δύο κύρια χαρακτηριστικά που η Hanna Arendt είχε αποδώσει , ως γνωστόν, στον ολοκληρωτισμό.
Τέταρτον, το να μιλάει κανείς στο όνομα της ηθικής είναι ένδειξη πολιτικής αδυναμίας ή μια εξαιρετικά δόλια άσκηση της εξουσίας. Συγχρόνως σε όλο αυτό το σκηνικό ενυπάρχει η αιώνια απειλή της αυταπάτης στην πολιτική. Η αληθινή αυταπάτη είναι ο μόνιμος κίνδυνος στην πολιτική και όσοι ,ειδικότερα, μιλούν στο όνομα της ηθικής οφείλουν να εξετάσουν τα κίνητρά τους. Τελικά κάθε απάτη περιέχει εγγενώς την αυταπάτη. Η απάτη αποτελεί το θεμέλιο της κάθε εξουσίας.
Πέμπτον, τα ηθικά ζητήματα χρειάζεται να πολιτικοποιούνται και όχι να ηθικοποιείται η πολιτική. Εξαρχής υπογραμμίζεται ότι αναλύοντας τις αφετηρίες και τις διαδρομές του πολιτικού πολιτισμού έχουμε πολιτική ηθική και όχι ηθική γενικώς και αορίστως.
Κύριο γνώρισμα της πολιτικής κοινωνίας είναι η δημοκρατική συγκρότηση της σε πολιτικές ομάδες, οι οποίες ανεξαρτήτως των πιθανών αντιτιθεμένων συμφερόντων και αντιλήψεων υπηρετούν συλλογικούς σκοπούς , υπέρτατος εκ των οποίων είναι η συλλογική αυτοσυντήρηση και επιβίωση, καθώς και η θέσπιση εκείνων των λειτουργιών που εξασφαλίζουν τη νομιμότητα και τη νομιμοποίηση της πολιτικής οργάνωσης.
Η πολιτική νομιμότητα και νομιμοποίηση συναρτάται και με θεμελιώδεις κοσμοθεωρητικές παραδοχές. Η πολιτική ηθική και η πολιτική νομιμοποίηση είναι οργανικά συνδεδεμένες έννοιες.
Ακόμη και η μεταφυσικά προσδιορισμένη ηθική των θρησκευτικών δογμάτων, επισημαίνεται, όταν εμπλακεί στο Πολιτικό γεγονός , με τον ένα ή άλλο τρόπο και στην μια ή άλλη βαθμίδα ολοκληρώνεται μέσα στην πολιτική δίνη που διαμορφώνει την πολιτική ηθική.
Κανένας αφηρημένος κανόνας, καμία καθολική προσταγή με συγκεκριμένο περιεχόμενο, δεν μπορεί να μας απαλλάξει από το βάρος και από την ευθύνη της δράσης μας.
Η δράση τοποθετείται πάντοτε αναγκαστικά στο επιμέρους και όχι στο καθολικό, συνεπώς απαιτείται η άσκηση της φρόνησης. Η φρόνηση είναι η δυνατότητα κρίσις εκεί όπου δεν υπάρχουν μηχανικοί , αντικειμενικοί κανόνες που επιτρέπουν την κρίση.
Η εξουσία χρειάζεται τη νομιμοποίηση των κοινωνικών διεργασιών τις οποίες πρέπει πάντοτε να αφουγκράζεται. Η απαιτούμενη θέσπιση της εξουσίας χρειάζεται να αντανακλά πάντοτε τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές δραστηριότητες όπως αυτές εξελίσσονται διαχρονικά.
Με απλά λόγια για να υπάρχει πολιτική ηθική απαιτείται να διαθέτει κοινωνική αναφορά εντός ενός συστήματος που δεν σταματά ποτέ να ακούει τις κοινωνικές διεργασίες.