Στο
νέο του βιβλίο ο γνωστός οικονομόλογος για πρώτη φορά ερευνά εμπεριστατωμένα
τις δύο περιπτώσεις
νέο του βιβλίο ο γνωστός οικονομόλογος για πρώτη φορά ερευνά εμπεριστατωμένα
τις δύο περιπτώσεις
Συνέντευξη
στον Γ. Χ. Παπαγεωργίου.
στον Γ. Χ. Παπαγεωργίου.
Πόσο
μοιάζει η περίπτωση της Αργεντινής ύστερα από την αθέτηση πληρωμών με εκείνη
της Ελλάδας; Το ζήτημα αυτό διερευνά για πρώτη φορά εμπεριστατωμένα ο
καθηγητής οικονομικών Κώστας Μελάς, στο τελευταίο του βιβλίο και το συμπέρασμά
του είναι ξεκάθαρο: Οι διαφορές μεταξύ των δύο χωρών είναι πολλές και μεγάλες
και η Ελλάδα δεν θα έπρεπε ούτε θα μπορούσε να γίνει Αργεντινή, λέει και
χαρακτηρίζει ένα τέτοιο σενάριο «αυτοκτονική πράξη».
μοιάζει η περίπτωση της Αργεντινής ύστερα από την αθέτηση πληρωμών με εκείνη
της Ελλάδας; Το ζήτημα αυτό διερευνά για πρώτη φορά εμπεριστατωμένα ο
καθηγητής οικονομικών Κώστας Μελάς, στο τελευταίο του βιβλίο και το συμπέρασμά
του είναι ξεκάθαρο: Οι διαφορές μεταξύ των δύο χωρών είναι πολλές και μεγάλες
και η Ελλάδα δεν θα έπρεπε ούτε θα μπορούσε να γίνει Αργεντινή, λέει και
χαρακτηρίζει ένα τέτοιο σενάριο «αυτοκτονική πράξη».
Στη
συνέντευξή του προς το «Πρώτο Θέμα» ο κ. Μελάς εξηγεί ότι η Αργεντινή –σε
αντίθεση με την Ελλάδα- διέθετε σημαντικές παραγωγικές δυνατότητες γεγονός που
της επέτρεψε να καλύψει βασικές ανάγκες και να περάσει τελικά στην ανάπτυξη.
συνέντευξή του προς το «Πρώτο Θέμα» ο κ. Μελάς εξηγεί ότι η Αργεντινή –σε
αντίθεση με την Ελλάδα- διέθετε σημαντικές παραγωγικές δυνατότητες γεγονός που
της επέτρεψε να καλύψει βασικές ανάγκες και να περάσει τελικά στην ανάπτυξη.
Και
οι δύο περιπτώσεις, όμως, υπογραμμίζει ο κ. Μελάς ομοιάζουν ως προς το ότι
εφαρμόστηκε και εκεί και εδώ η ίδια λανθασμένη πολιτική, στην Αργεντινή από το
ΔΝΤ και στην Ελλάδα από την τρόικα.
οι δύο περιπτώσεις, όμως, υπογραμμίζει ο κ. Μελάς ομοιάζουν ως προς το ότι
εφαρμόστηκε και εκεί και εδώ η ίδια λανθασμένη πολιτική, στην Αργεντινή από το
ΔΝΤ και στην Ελλάδα από την τρόικα.
Ο
τίτλος του βιβλίου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη είναι «Αργεντινή –
Ελλάδα: Μια περιγραφή συγκριτική ανάλυση των οικονομικών εξελίξεων στις δύο χώρες
μετά τις αθετήσεις πληρωμών» και η έκδοση περιλαμβάνει πληθώρα στοιχείων,
πινάκων και διαγραμμάτων που φωτίζουν τις εξελίξεις και την οικονομική
πραγματικότητα στις δύο χώρες.
τίτλος του βιβλίου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη είναι «Αργεντινή –
Ελλάδα: Μια περιγραφή συγκριτική ανάλυση των οικονομικών εξελίξεων στις δύο χώρες
μετά τις αθετήσεις πληρωμών» και η έκδοση περιλαμβάνει πληθώρα στοιχείων,
πινάκων και διαγραμμάτων που φωτίζουν τις εξελίξεις και την οικονομική
πραγματικότητα στις δύο χώρες.
· Πού
μοιάζει και πού διαφέρει η περίπτωση της Αργεντινής με εκείνη της Ελλάδας;
μοιάζει και πού διαφέρει η περίπτωση της Αργεντινής με εκείνη της Ελλάδας;
Πρόκειται
για δύο διαφορετικές χώρες ως προς τις παραγωγικές τους ικανότητες, το θεσμικό
πλαίσιο λειτουργίας των οικονομιών τους αλλά και την γεωπολιτική τους θέση. Η
Αργεντινή διέθετε τις παραγωγικές δυνατότητες σε βασικούς και απαραίτητους
τομείς της οικονομίας της οι οποίοι θα μπορούσαν με την αποτελεσματική
λειτουργία τους, χωρίς ιδιαίτερες προσπάθειες, να καλύψουν τις βασικές ανάγκες
της οικονομίας και να δημιουργήσουν και το απαραίτητο πλεόνασμα, το οποίο
επίσης με την αποτελεσματική χρήση του θα μπορούσε να προσφέρει (και
τελικά προσέφερε) τους πόρους για την οικονομική μεγέθυνση. Επίσης η Αργεντινή
διέθετε εθνικό νόμισμα που της έδινε τη δυνατότητα , ceteris paribus (σ.σ. υποθέτοντας ότι όλες οι
άλλες παράμετροι παραμένουν σταθερές), να το χρησιμοποιήσει ως ένα ακόμη
βραχυχρόνιο μέσο άσκησης της οικονομικής πολιτικής. Η Ελλάδα δυστυχώς δεν
διέθετε εκείνες τις παραγωγικές δυνατότητες οι οποίες άμεσα θα μπορούσαν να
προσφέρουν το απαιτούμενο πλεόνασμα.
για δύο διαφορετικές χώρες ως προς τις παραγωγικές τους ικανότητες, το θεσμικό
πλαίσιο λειτουργίας των οικονομιών τους αλλά και την γεωπολιτική τους θέση. Η
Αργεντινή διέθετε τις παραγωγικές δυνατότητες σε βασικούς και απαραίτητους
τομείς της οικονομίας της οι οποίοι θα μπορούσαν με την αποτελεσματική
λειτουργία τους, χωρίς ιδιαίτερες προσπάθειες, να καλύψουν τις βασικές ανάγκες
της οικονομίας και να δημιουργήσουν και το απαραίτητο πλεόνασμα, το οποίο
επίσης με την αποτελεσματική χρήση του θα μπορούσε να προσφέρει (και
τελικά προσέφερε) τους πόρους για την οικονομική μεγέθυνση. Επίσης η Αργεντινή
διέθετε εθνικό νόμισμα που της έδινε τη δυνατότητα , ceteris paribus (σ.σ. υποθέτοντας ότι όλες οι
άλλες παράμετροι παραμένουν σταθερές), να το χρησιμοποιήσει ως ένα ακόμη
βραχυχρόνιο μέσο άσκησης της οικονομικής πολιτικής. Η Ελλάδα δυστυχώς δεν
διέθετε εκείνες τις παραγωγικές δυνατότητες οι οποίες άμεσα θα μπορούσαν να
προσφέρουν το απαιτούμενο πλεόνασμα.
Αντιθέτως
η ελληνική οικονομία έχοντας καταστρέψει μεγάλο μέρος της παραγωγικής της βάσης
, από τις αρχές του 1980 με αποκορύφωμα τη δεκαετία 2000-2010, ζούσε με εισροή
κυρίως δάνειων πόρων. Επίσης με την ένταξή της στο ευρώ , στερήθηκε την
ανεξαρτησία της νομισματικής πολιτικής, δεν κατάφερε να προσαρμόσει στοιχειωδώς
την οικονομία της στις απαιτήσεις μιας , έστω και στρεβλής, νομισματικής
ένωσης.
η ελληνική οικονομία έχοντας καταστρέψει μεγάλο μέρος της παραγωγικής της βάσης
, από τις αρχές του 1980 με αποκορύφωμα τη δεκαετία 2000-2010, ζούσε με εισροή
κυρίως δάνειων πόρων. Επίσης με την ένταξή της στο ευρώ , στερήθηκε την
ανεξαρτησία της νομισματικής πολιτικής, δεν κατάφερε να προσαρμόσει στοιχειωδώς
την οικονομία της στις απαιτήσεις μιας , έστω και στρεβλής, νομισματικής
ένωσης.
Στο
βιβλίο εξετάζω συστηματικά δύο βασικούς παραγωγικούς τομείς των δύο χωρών, τον
αγροτικό τομέα και τον τομέα της ενέργειας . Από την σύγκριση φαίνεται καθαρά
αυτό το οποίο υποστηρίζω.
βιβλίο εξετάζω συστηματικά δύο βασικούς παραγωγικούς τομείς των δύο χωρών, τον
αγροτικό τομέα και τον τομέα της ενέργειας . Από την σύγκριση φαίνεται καθαρά
αυτό το οποίο υποστηρίζω.
Τώρα η
ομοιότητα συνίσταται στο ότι οι δύο χώρες αντιμετώπισαν σημαντικά προβλήματα
λόγω των λανθασμένων χειρισμών των κυβερνήσεών τους, τα οποία επιχειρήθηκε να
λυθούν με τον ίδιο λανθασμένο τρόπο εκ μέρους του ΔΝΤ στην Αργεντινή και εκ
μέρους του ΔΝΤ-ΕΚΤ-ΕΕ στην Ελλάδα. Η περίοδος 1991-2001 στην Αργεντινή και η
περίοδος 2010-2015 σε σχέση με την επιβληθείσα οικονομική πολιτική
προσομοιάζουν σχεδόν απόλυτα.
ομοιότητα συνίσταται στο ότι οι δύο χώρες αντιμετώπισαν σημαντικά προβλήματα
λόγω των λανθασμένων χειρισμών των κυβερνήσεών τους, τα οποία επιχειρήθηκε να
λυθούν με τον ίδιο λανθασμένο τρόπο εκ μέρους του ΔΝΤ στην Αργεντινή και εκ
μέρους του ΔΝΤ-ΕΚΤ-ΕΕ στην Ελλάδα. Η περίοδος 1991-2001 στην Αργεντινή και η
περίοδος 2010-2015 σε σχέση με την επιβληθείσα οικονομική πολιτική
προσομοιάζουν σχεδόν απόλυτα.
· Πώς συμπεριφέρθηκε
η οικονομία της Αργεντινής όταν τέθηκε εκτός αγορών και «έσπασε» την πρόσδεση
του νομίσματός της με το δολάριο;
η οικονομία της Αργεντινής όταν τέθηκε εκτός αγορών και «έσπασε» την πρόσδεση
του νομίσματός της με το δολάριο;
Μετά το
2003, λόγω των παραγωγικών δυνατοτήτων και της ασκηθείσας αποτελεσματικής
οικονομικής πολιτικής η μεγέθυνση του ΑΕΠ ήταν σημαντικότατη. Μαζί με τη
μεγέθυνση του ΑΕΠ βελτιώθηκαν σχεδόν το σύνολο των μακροοικονομικών δεικτών ,
εκτός του πληθωρισμού, αλλά και σχεδόν το σύνολο των κοινωνικών και
αναπτυξιακών δεικτών.
2003, λόγω των παραγωγικών δυνατοτήτων και της ασκηθείσας αποτελεσματικής
οικονομικής πολιτικής η μεγέθυνση του ΑΕΠ ήταν σημαντικότατη. Μαζί με τη
μεγέθυνση του ΑΕΠ βελτιώθηκαν σχεδόν το σύνολο των μακροοικονομικών δεικτών ,
εκτός του πληθωρισμού, αλλά και σχεδόν το σύνολο των κοινωνικών και
αναπτυξιακών δεικτών.
Η
κατάσταση άρχισε να χειροτερεύει σχετικά, μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση
2008-2010. Η Αργεντινή εξακολουθεί να είναι αποκλεισμένη από τις διεθνείς
χρηματοπιστωτικές αγορές γεγονός που έχει στερήσει σε σημαντικό βαθμό ροές
κεφαλαίων ικανών να σπρώξουν περαιτέρω την μεγέθυνση της χώρας και να
συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Είναι δύσκολο έως αδύνατον μια χώρα να επιζήσει
αποκλεισμένη από τα διεθνή κεφάλαια όχι μόνο για τη ρευστότητα που αυτά
παρέχουν, αλλά και γιατί είναι φορείς των τεχνολογικών καινοτομιών.
κατάσταση άρχισε να χειροτερεύει σχετικά, μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση
2008-2010. Η Αργεντινή εξακολουθεί να είναι αποκλεισμένη από τις διεθνείς
χρηματοπιστωτικές αγορές γεγονός που έχει στερήσει σε σημαντικό βαθμό ροές
κεφαλαίων ικανών να σπρώξουν περαιτέρω την μεγέθυνση της χώρας και να
συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Είναι δύσκολο έως αδύνατον μια χώρα να επιζήσει
αποκλεισμένη από τα διεθνή κεφάλαια όχι μόνο για τη ρευστότητα που αυτά
παρέχουν, αλλά και γιατί είναι φορείς των τεχνολογικών καινοτομιών.
· Τι
δείχνει η εμπειρία της Αργεντινής σε σχέση με το ΔΝΤ και τι συμπεράσματα
μπορούμε να βγάλουμε για την ελληνική περίπτωση;
δείχνει η εμπειρία της Αργεντινής σε σχέση με το ΔΝΤ και τι συμπεράσματα
μπορούμε να βγάλουμε για την ελληνική περίπτωση;
Η εμπειρία του ΔΝΤ στην Αργεντινή είναι καταστροφική. Πρέπει
να αποτελέσει παράδειγμα προς αποφυγή και θα πρέπει να διδάσκεται στις
οικονομικές σχολές. Η Αργεντινή ήταν το πρώτο θύμα της ολοκληρωτικής μεταλλαγής
της οικονομικής φιλοσοφίας του ΔΝΤ προς τον απόλυτο νεοφιλελευθερισμό. Το πρώτο
πείραμα έγινε στην Αργεντινή. Με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα. Η
απαλλαγή της χώρας από το ΔΝΤ, βεβαίως έγινε με μια σημαντική αθέτηση πληρωμών
που βύθισε την χώρα για σχεδόν τρία χρόνια στο χάος. Η περίπτωση της Ελλάδος
είναι λίγο διαφορετική επειδή υπάρχει η ευρωζώνη και οι συνέπειες θα ήταν
διαφορετικές. Παρόλα αυτά η οικονομική πολιτική του ΔΝΤ είναι επίσης ατελέσφορη
και λανθασμένη. Υπάρχει επίσης και ένα ακόμη κοινό σημείο με την Αργεντινή: το
ΔΝΤ πειραματίστηκε με την Ελλάδα στο σημείο της εσωτερικής υποτίμησης για
την οποία δεν είχε καμία απολύτως εμπειρία. Μέσα στην «ατυχία» της η Ελλάδα να
«μπλέξει» με το ΔΝΤ είναι «σχετικά τυχερή» διότι ανήκει όχι μόνο στην ευρωζώνη
αλλά και στο ΝΑΤΟ και γενικά στη Δύση.
να αποτελέσει παράδειγμα προς αποφυγή και θα πρέπει να διδάσκεται στις
οικονομικές σχολές. Η Αργεντινή ήταν το πρώτο θύμα της ολοκληρωτικής μεταλλαγής
της οικονομικής φιλοσοφίας του ΔΝΤ προς τον απόλυτο νεοφιλελευθερισμό. Το πρώτο
πείραμα έγινε στην Αργεντινή. Με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα. Η
απαλλαγή της χώρας από το ΔΝΤ, βεβαίως έγινε με μια σημαντική αθέτηση πληρωμών
που βύθισε την χώρα για σχεδόν τρία χρόνια στο χάος. Η περίπτωση της Ελλάδος
είναι λίγο διαφορετική επειδή υπάρχει η ευρωζώνη και οι συνέπειες θα ήταν
διαφορετικές. Παρόλα αυτά η οικονομική πολιτική του ΔΝΤ είναι επίσης ατελέσφορη
και λανθασμένη. Υπάρχει επίσης και ένα ακόμη κοινό σημείο με την Αργεντινή: το
ΔΝΤ πειραματίστηκε με την Ελλάδα στο σημείο της εσωτερικής υποτίμησης για
την οποία δεν είχε καμία απολύτως εμπειρία. Μέσα στην «ατυχία» της η Ελλάδα να
«μπλέξει» με το ΔΝΤ είναι «σχετικά τυχερή» διότι ανήκει όχι μόνο στην ευρωζώνη
αλλά και στο ΝΑΤΟ και γενικά στη Δύση.
· Που
οφείλεται η αδυναμία της Αργεντινής να επανέλθει στις αγορές ύστερα από τόσα
χρόνια και τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε από αυτό;
οφείλεται η αδυναμία της Αργεντινής να επανέλθει στις αγορές ύστερα από τόσα
χρόνια και τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε από αυτό;
Η Αργεντινή ξεκίνησε τη διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους
το 2002, διαπραγματευόμενη με το ΔΝΤ και τους δανειστές. Μετά από χρόνια
διαπραγματεύσεων η Αργεντινή θεώρησε ότι οι διαπραγματεύσεις με τα εμπλεκόμενα
μέρη έφτασαν σε αδιέξοδο και αποφάσισε να δράσει από μόνη της.
το 2002, διαπραγματευόμενη με το ΔΝΤ και τους δανειστές. Μετά από χρόνια
διαπραγματεύσεων η Αργεντινή θεώρησε ότι οι διαπραγματεύσεις με τα εμπλεκόμενα
μέρη έφτασαν σε αδιέξοδο και αποφάσισε να δράσει από μόνη της.
Στις
δύο αναδιαρθρώσεις χρέους της Αργεντινής (2005,2010) συμμετείχαν οι
πιστωτές που συνολικά κατείχαν το 93,0% του χρέους. Το υπόλοιπο 7,0% αρνήθηκε.
Υπήρξαν ορισμένα distressed
securities
funds (γνωστά και ως “vulture funds,”
) που αγόρασαν μέρος του χρέους το οποίο είχε εκδοθεί σύμφωνα με το δίκαιο της
Νέας Υόρκης στη δευτερογενή αγορά σε χαμηλή τιμή σε σχέση με την
ονομαστική τιμή (στο 20-30% της αξίας τους) και αποφάσισαν να διεκδικήσουν,
μέσω της δικαστικής οδού στα δικαστήρια της ΝΥ, την αποπληρωμή των ομολόγων
στην ονομαστική τους αξία. Για το λόγο αυτό η Αργεντινή εξακολουθεί να
είναι αποκλεισμένη από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές.
δύο αναδιαρθρώσεις χρέους της Αργεντινής (2005,2010) συμμετείχαν οι
πιστωτές που συνολικά κατείχαν το 93,0% του χρέους. Το υπόλοιπο 7,0% αρνήθηκε.
Υπήρξαν ορισμένα distressed
securities
funds (γνωστά και ως “vulture funds,”
) που αγόρασαν μέρος του χρέους το οποίο είχε εκδοθεί σύμφωνα με το δίκαιο της
Νέας Υόρκης στη δευτερογενή αγορά σε χαμηλή τιμή σε σχέση με την
ονομαστική τιμή (στο 20-30% της αξίας τους) και αποφάσισαν να διεκδικήσουν,
μέσω της δικαστικής οδού στα δικαστήρια της ΝΥ, την αποπληρωμή των ομολόγων
στην ονομαστική τους αξία. Για το λόγο αυτό η Αργεντινή εξακολουθεί να
είναι αποκλεισμένη από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές.
· Ορισμένοι
βλέπουν στην περίπτωση της Αργεντινής ένα καλό παράδειγμα το οποίο θα έπρεπε να
ακολουθήσει η Ελλάδα, με το σκεπτικό ότι ύστερα από την στάση πληρωμών είχε την
ευκαιρία να επανέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά. Εσείς τι πιστεύετε;
βλέπουν στην περίπτωση της Αργεντινής ένα καλό παράδειγμα το οποίο θα έπρεπε να
ακολουθήσει η Ελλάδα, με το σκεπτικό ότι ύστερα από την στάση πληρωμών είχε την
ευκαιρία να επανέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά. Εσείς τι πιστεύετε;
Από
τα όσα ελάχιστα έχω αναφέρει προηγουμένως είναι καθαρό ότι το παράδειγμα της Αργεντινής
δεν μπορεί να θεωρηθεί παράδειγμα προς μίμηση. Πρώτον και κύριο δεν αποτέλεσε
επιλογή της κυβέρνησης της Αργεντινής αλλά και ούτε και του λαού της
Αργεντινής. Όποιος υποστηρίζει αυτά δεν έχει στοιχειώδη γνώση των γεγονότων. Το
κόστος μιας αθέτησης πληρωμών από την Ελλάδα δεν αποτελεί επιλογή. Ως επιλογή
αποτελεί αυτοκτονική πράξη.
τα όσα ελάχιστα έχω αναφέρει προηγουμένως είναι καθαρό ότι το παράδειγμα της Αργεντινής
δεν μπορεί να θεωρηθεί παράδειγμα προς μίμηση. Πρώτον και κύριο δεν αποτέλεσε
επιλογή της κυβέρνησης της Αργεντινής αλλά και ούτε και του λαού της
Αργεντινής. Όποιος υποστηρίζει αυτά δεν έχει στοιχειώδη γνώση των γεγονότων. Το
κόστος μιας αθέτησης πληρωμών από την Ελλάδα δεν αποτελεί επιλογή. Ως επιλογή
αποτελεί αυτοκτονική πράξη.