Η ελληνική κοινωνία διέρχεται μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις
στην ιστορία της. Χιλιάδες άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη
και …άκουσον – άκουσον στο ηλεκτρικό ρεύμα. Ποιος μπορεί να το πιστέψει ότι το
2013 οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν
τον τρόπο να προσφέρουν ένα στοιχειώδες δίκτυ κοινωνικής προστασίας στους χιλιάδες
αναξιοπαθούντες πολίτες. Χωρίς να θέλω να
προβώ σε μηχανιστικές συγκρίσεις , αναγνωρίζω τις διαφορετικές καταστάσεις
των δύο χωρών, θα δείξω εν συντομία μερικά στοιχεία για το πώς διαχειρίστηκαν
οι κυβερνήσεις της Ισλανδίας τα δημιουργηθέντα κοινωνικά προβλήματα λόγω της οικονομικής
κρίσης του 2008[1].
στην ιστορία της. Χιλιάδες άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη
και …άκουσον – άκουσον στο ηλεκτρικό ρεύμα. Ποιος μπορεί να το πιστέψει ότι το
2013 οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν
τον τρόπο να προσφέρουν ένα στοιχειώδες δίκτυ κοινωνικής προστασίας στους χιλιάδες
αναξιοπαθούντες πολίτες. Χωρίς να θέλω να
προβώ σε μηχανιστικές συγκρίσεις , αναγνωρίζω τις διαφορετικές καταστάσεις
των δύο χωρών, θα δείξω εν συντομία μερικά στοιχεία για το πώς διαχειρίστηκαν
οι κυβερνήσεις της Ισλανδίας τα δημιουργηθέντα κοινωνικά προβλήματα λόγω της οικονομικής
κρίσης του 2008[1].
Έχει μεγάλη σημασία να γίνει μια μικρή αναφορά στις επιπτώσεις του επιπέδου
ζωής λόγω της κρίσης στην Ισλανδία.
ζωής λόγω της κρίσης στην Ισλανδία.
Οι περισσότερες ευαίσθητες ομάδες καθώς και οι χαμηλότερες εισοδηματικές
ομάδες υπέστησαν, γενικά, μικρότερης έκτασης μειώσεις στα πραγματικά standards της ζωής τους από τις υψηλότερες
εισοδηματικές ομάδες. Ενώ το επίπεδο ζωής ολόκληρου του πληθυσμού της χώρας, κατά μέσο όρο, υποχώρησε
στο επίπεδο του 2003-4 οι χαμηλότερες εισοδηματικές ομάδες υποχώρησαν λιγότερο
, ενώ οι υψηλότερες αντιθέτως πήγαν στο επίπεδο του 2000.
ομάδες υπέστησαν, γενικά, μικρότερης έκτασης μειώσεις στα πραγματικά standards της ζωής τους από τις υψηλότερες
εισοδηματικές ομάδες. Ενώ το επίπεδο ζωής ολόκληρου του πληθυσμού της χώρας, κατά μέσο όρο, υποχώρησε
στο επίπεδο του 2003-4 οι χαμηλότερες εισοδηματικές ομάδες υποχώρησαν λιγότερο
, ενώ οι υψηλότερες αντιθέτως πήγαν στο επίπεδο του 2000.
Αυτό
επιτεύχθηκε αυξάνοντας τις ελάχιστες συντάξεις των ηλικιωμένων και των
συνταξιούχων που ανήκαν σε ευαίσθητες ομάδες. Ο ελάχιστος μισθός αυξήθηκε
επίσης ελάχιστα ενώ ο γενικός μισθός παρέμεινα ουσιαστικά αμετάβλητος. Η
κοινωνική βοήθεια αυξήθηκε και το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε σχετικά ελάχιστα την περίοδο 2009-2010.
επιτεύχθηκε αυξάνοντας τις ελάχιστες συντάξεις των ηλικιωμένων και των
συνταξιούχων που ανήκαν σε ευαίσθητες ομάδες. Ο ελάχιστος μισθός αυξήθηκε
επίσης ελάχιστα ενώ ο γενικός μισθός παρέμεινα ουσιαστικά αμετάβλητος. Η
κοινωνική βοήθεια αυξήθηκε και το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε σχετικά ελάχιστα την περίοδο 2009-2010.
Οι υψηλές συντάξεις μειώθηκαν επίσης σχετικά
λίγο.
λίγο.
Οι επιδοτήσεις επιτοκίων για στεγαστικά
δάνεια αυξήθηκαν σημαντικά με αποτέλεσμα περίπου το 1/3 του επιτοκιακού κόστους
να πληρώνεται από την κυβέρνηση(το 2011). Οι άμεσοι φόροι στα χαμηλά εισοδήματα
μειώθηκαν λίγο το 2009 και το 2010 ενώ αυξήθηκε η επιβάρυνση στα υψηλότερα
εισοδήματα. Η κυβέρνηση εισήγαγε διάφορα προγράμματα απομείωσης των χρεών, σε
συνεργασία με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα , τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τις
εργατικές ενώσεις. Αυτά επικεντρώθηκαν περισσότερο στα νοικοκυριά με τις
μεγαλύτερες ανάγκες. Απορρίφτηκε το αίτημα της οριζόντιας απομείωσης των
δανείων ως αναποτελεσματικό (οι φορολογούμενοι θα κατέβαλαν το δημιουργούμενο κόστος) και άδικο.
δάνεια αυξήθηκαν σημαντικά με αποτέλεσμα περίπου το 1/3 του επιτοκιακού κόστους
να πληρώνεται από την κυβέρνηση(το 2011). Οι άμεσοι φόροι στα χαμηλά εισοδήματα
μειώθηκαν λίγο το 2009 και το 2010 ενώ αυξήθηκε η επιβάρυνση στα υψηλότερα
εισοδήματα. Η κυβέρνηση εισήγαγε διάφορα προγράμματα απομείωσης των χρεών, σε
συνεργασία με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα , τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τις
εργατικές ενώσεις. Αυτά επικεντρώθηκαν περισσότερο στα νοικοκυριά με τις
μεγαλύτερες ανάγκες. Απορρίφτηκε το αίτημα της οριζόντιας απομείωσης των
δανείων ως αναποτελεσματικό (οι φορολογούμενοι θα κατέβαλαν το δημιουργούμενο κόστος) και άδικο.
Η ισλανδική κυβέρνηση σχεδιάζει να προχωρήσει
(Δεκέμβριος 2013) στην απομείωση των στεγαστικών δανείων τα οποία είναι
συνδεδεμένα με τον δείκτη του πληθωρισμού , κατά 150 δις κορώνες (($1.25
billion) για
να βοηθήσει την ανάκαμψη της οικονομίας μετά την κατάρρευση του 2008. Σύμφωνα
με το σχέδιο της κυβέρνησης 70 δις κορώνες
θα προέλθουν απευθείας από την απομείωση των δανείων και τα υπόλοιπα 80
δις κορώνες από μείωση της φορολογίας σε χρονική περίοδο τριών ετών. Η
προγραμματισμένη μείωση αντιστοιχεί στο 9,0% του ΑΕΠ της χώρας (14 δις
δολάρια). Σύμφωνα με την Financial Services Association της
Ισλανδίας απ ο το 2008 οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε απομείωση 2 δις δολάρια,
περίπου το 14,0% του ΑΕΠ της χώρας , η υψηλότερη απομείωση στον κόσμο.
(Δεκέμβριος 2013) στην απομείωση των στεγαστικών δανείων τα οποία είναι
συνδεδεμένα με τον δείκτη του πληθωρισμού , κατά 150 δις κορώνες (($1.25
billion) για
να βοηθήσει την ανάκαμψη της οικονομίας μετά την κατάρρευση του 2008. Σύμφωνα
με το σχέδιο της κυβέρνησης 70 δις κορώνες
θα προέλθουν απευθείας από την απομείωση των δανείων και τα υπόλοιπα 80
δις κορώνες από μείωση της φορολογίας σε χρονική περίοδο τριών ετών. Η
προγραμματισμένη μείωση αντιστοιχεί στο 9,0% του ΑΕΠ της χώρας (14 δις
δολάρια). Σύμφωνα με την Financial Services Association της
Ισλανδίας απ ο το 2008 οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε απομείωση 2 δις δολάρια,
περίπου το 14,0% του ΑΕΠ της χώρας , η υψηλότερη απομείωση στον κόσμο.
‘Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι
οι πολίτες της Ισλανδίας δεν είδαν το επίπεδο ζωής τους να υφίσταται χειροτέρευση
. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία περίπου το 15% των νοικοκυριών βρίσκονται σε
δύσκολη θέση . Όμως δείχνει απερίφραστα ότι ακόμη και σε μια τόσο ζοφερή κατάσταση
όπως αυτή που βίωσε η Ισλανδία υπάρχει η δυνατότητα να διαφυλαχθεί το κοινωνικό
δίχτυ προστασίας ώστε να αποτραπεί η εμφάνιση ανθρωπιστικής κρίσης κάτι που
δυστυχώς δεν αποφεύχθηκε στην Ελλάδα. Όλα
αυτά σημειωτέον, ούσα η Ισλανδία σε εποπτεία με βάση το συμφωνηθέν πρόγραμμα με
το ΔΝΤ. Η αντίληψη της πολιτικής ηγεσίας της χώρας(συντηρητική ή
σοσιαλδημοκρατική) ήταν κοινή υπέρ της προστασίας του δικτύου κοινωνικής
προστασίας . Οι ελληνικές κυβερνήσεις σε
ολόκληρο το μνημονιακό πρόγραμμα δεν κατάφεραν να αφιερωθεί οποιοδήποτε κονδύλι
για τους χιλιάδες τους αναξιοπαθούντες που αυτό δημιούργησε. Δεν υπάρχει
η ελάχιστη δικαιολογία για την απουσία πρόβλεψης των προβλημάτων που θα
δημιουργούσε η κρίση και το μνημόνιο και η απουσία μέριμνας για την επίλυση αυτών
των προβλημάτων.
οι πολίτες της Ισλανδίας δεν είδαν το επίπεδο ζωής τους να υφίσταται χειροτέρευση
. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία περίπου το 15% των νοικοκυριών βρίσκονται σε
δύσκολη θέση . Όμως δείχνει απερίφραστα ότι ακόμη και σε μια τόσο ζοφερή κατάσταση
όπως αυτή που βίωσε η Ισλανδία υπάρχει η δυνατότητα να διαφυλαχθεί το κοινωνικό
δίχτυ προστασίας ώστε να αποτραπεί η εμφάνιση ανθρωπιστικής κρίσης κάτι που
δυστυχώς δεν αποφεύχθηκε στην Ελλάδα. Όλα
αυτά σημειωτέον, ούσα η Ισλανδία σε εποπτεία με βάση το συμφωνηθέν πρόγραμμα με
το ΔΝΤ. Η αντίληψη της πολιτικής ηγεσίας της χώρας(συντηρητική ή
σοσιαλδημοκρατική) ήταν κοινή υπέρ της προστασίας του δικτύου κοινωνικής
προστασίας . Οι ελληνικές κυβερνήσεις σε
ολόκληρο το μνημονιακό πρόγραμμα δεν κατάφεραν να αφιερωθεί οποιοδήποτε κονδύλι
για τους χιλιάδες τους αναξιοπαθούντες που αυτό δημιούργησε. Δεν υπάρχει
η ελάχιστη δικαιολογία για την απουσία πρόβλεψης των προβλημάτων που θα
δημιουργούσε η κρίση και το μνημόνιο και η απουσία μέριμνας για την επίλυση αυτών
των προβλημάτων.
Υπάρχουν θέματα τα οποία ακόμη και κατά
τη διαπραγμάτευση με «δανειστές – εταίρους» τύπου ευρωπαίων και ΔΝΤ τα οποία είναι
αδιαπραγμάτευτα.
τη διαπραγμάτευση με «δανειστές – εταίρους» τύπου ευρωπαίων και ΔΝΤ τα οποία είναι
αδιαπραγμάτευτα.
Γραφική Παράσταση 1
Δημόσιες κοινωνικές δαπάνες κατά τη διάρκεια
της κρίσης , άμεσες μεταβιβάσεις και συνολικές δημόσιες δαπάνες ως % του ΑΕΠ
της κρίσης , άμεσες μεταβιβάσεις και συνολικές δημόσιες δαπάνες ως % του ΑΕΠ
Πηγή: Statistics
Iceland
Iceland
Γραφική παράσταση 2
Μεταβολές σε ονομαστικούς όρους των επιδοτήσεων στα χαμηλά
εισοδήματα και στο επιτοκιακό κόστος για τα στεγαστικά δάνεια 2007-2010(% σωρευτική μεταβολή)
εισοδήματα και στο επιτοκιακό κόστος για τα στεγαστικά δάνεια 2007-2010(% σωρευτική μεταβολή)
Πηγή: Statistics
Iceland and Social Security Administration
Iceland and Social Security Administration
[1]
Πρόκειται για ένα μικρό τμήμα συγκριτικής
μελέτης για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης και των επιπτώσεών της σε τρείς
χώρες : Ισλανδία, Ιρλανδία και Ελλάδα, η οποία θα δει σύντομα το φως της δημοσιότητας.
Πρόκειται για ένα μικρό τμήμα συγκριτικής
μελέτης για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης και των επιπτώσεών της σε τρείς
χώρες : Ισλανδία, Ιρλανδία και Ελλάδα, η οποία θα δει σύντομα το φως της δημοσιότητας.