Η Ελλάδα στη Σύνοδο της ΕΕ /18-19-10-2012

Τι  θα κερδίσει  και τι θα χάσει η Ελλάδα  στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ; 

Αυτό που φαίνεται πιθανό ότι μπορεί να κερδίσει  η Ελλάδα από τη Σύνοδο Κορυφής είναι η
εμπέδωση της άποψης ότι η αποχώρηση της  από την ζώνη του ευρώ δεν είναι τόσο πιθανή όπως
πολλοί πίστευαν στον παρελθόντα χρόνο . Επομένως με βάση αυτές τις πιθανότητες θα
πρέπει να περιμένουμε και μια πιθανή αλλαγή στην αντιμετώπισή της από τους ξένους
αναλυτές . Δεν ομιλώ για τις χρηματοπιστωτικές αγορές διότι είμαστε ακόμη πολύ
μακριά από μια τέτοια περίπτωση. Όμως η αλλαγή αυτή δεν πρέπει να μας κάνει να
πιστέψουμε ότι πλέον οι εξελίξεις θα είναι ευκολότερες για την ελληνική
οικονομία. Χρειάζεται γενικότερη αλλαγή στον τρόπο που οι Ευρωπαίοι και κυρίως
οι Γερμανοί θα αντιμετωπίσουν τα συσσωρευμένα προβλήματα της ευρωζώνης και αυτό
απαιτεί χρόνο. Παράλληλα το είδος των προβλημάτων δημιουργεί και έντονο
σκεπτικισμό για τον αν είναι δυνατή η επίλυσή τους. Βλέπετε ότι υπάρχουν προβλήματα
χαμηλής πολιτικής ισχύος ( πχ. η ενοποίηση του τραπεζικού χώρου ) τα οποία θα
μπορούσαν να προχωρήσουν με αμοιβαίες υποχωρήσεις  και άλλα υψηλής πολιτικής  ισχύος  ( πολιτική ενοποίηση και συναφή προβλήματα )
που κατά την άποψή μου είναι σχεδόν αδύνατο να προχωρήσουν με «δημοκρατικό» τρόπο.

Κατά
πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα η άποψη ότι εάν δεν ψηφιστεί το σκληρό
πακέτο μέτρων η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει;

Αν χρησιμοποιήσουμε τη ρήση «Συν Αθηνά και χείρα κίνει» φαντάζει
ότι η απάντηση θα πρέπει να είναι καταφατική. Μέχρι και τον προηγούμενο μήνα
δεν υπήρχε η Αθηνά . Η ΕΕ ήταν στο απέναντι πεζοδρόμιο από την Ελλάδα.  Επομένως η όποια δράση από την Ελλάδα (χείρα
κίνει) ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία ανεξαρτήτως της θέλησης της Ελλάδος να
εφαρμόσει κατά γράμμα το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, το οποίο κανείς
δεν έλεγξε αν μπορεί να εφαρμοστεί ή αν πραγματικά δεν εφαρμόζεται επειδή δεν
μπορεί να εφαρμοστεί. Παράλληλα είμαστε μάρτυρες εφαρμογής ενός προγράμματος
που εξασθενεί σε βαθμό επικίνδυνο την παραγωγική ικανότητα της χώρας και
διαλύει την κοινωνική συνοχή. Ως εκ τούτου κατά την άποψή μου πρόκειται για ένα
απολύτως αναποτελεσματικό πρόγραμμα με την οικονομική έννοια του όρου. Όμως πέρα
από αυτή τη διαπίστωση η απάντηση στο ερώτημα  δεν μπορεί να είναι παρά πολιτική και ως εκ
τούτου πιθανολογική και ποτέ σίγουρη. Η αδυναμία μιας εναλλακτικής πειστικής
λύσης σε μια άρνηση εφαρμογής ενός καταστροφικού προγράμματος συνάδει με ένα
άλμα στο κενό. Τότε κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι θα συμβεί. Τώρα απλά και
καθαρά θα πρέπει να πούμε ευθέως ότι  χωρίς τα χρήματα της οικονομικής βοήθεια  η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις
της . Επομένως θα εξαναγκασθεί σε άλλες λύσεις . Οι λύσεις θα πρέπει να
κατατεθούν στον ελληνικό λαό. Το τι σημαίνουν και που οδηγούν . Παρεμπίπτοντος  το επιχείρημα που στηρίζεται σε εκβιαστικά διλλήματα
τύπου «αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων»  προερχόμενα από τον αδύνατο κρίκο της σύγκρουσης
 έχουν ελάχιστη έως μηδαμινή πιθανότητα
επιτυχίας. Για πολλούς λόγους:

Πρώτον, δεν αποτελεί  αξιόπιστη επιλογή  δεδομένου ότι δεν έχουμε υπολογίσει ως κοινωνία
το αναλογούν κόστος μιας τέτοιας ενέργειας   για
εμάς στην περίπτωση που τελεσφορήσει. Δεν γνωρίζουμε τι θα συμβεί.

Δεύτερον,   οδηγεί σε μια αντίληψη που δεν συνάδει κατ’
αρχάς με την έννοια της οικειοθελούς εντάξεως  σε μια ένωση : κάθε μέλος θα μπορεί να εγείρει
την ίδια απειλή στο μέλλον, κάτι που θα καταστήσει τα συμφωνηθέντα  εν τοις πράγμασι άνευ νοήματος καθώς δεν θα υπάρχουν
στοιχειώδεις κανονιστικές αρχές.

 Μην βαυκαλιζόμαστε
με ψεύτικες και απατηλές αντιλήψεις:  η
Ελλάδα έχει ανάγκη από χρηματοδότηση με στόχο την αναπαραγωγή του εισοδήματός της
έστω και σε πολύ χαμηλό επίπεδο  . Αν δεν
τα λάβει θα πρέπει να βρει άλλες λύσεις για την εξεύρεση των χρημάτων.  Το τραπεζικό σύστημα με οποιαδήποτε μορφή
ιδιοκτησίας  και αν βρεθεί θα πρέπει να
ανακεφαλαιοποιηθεί  προκειμένου να λειτουργήσει
 με στόχο να παίξει το ρόλο για τον οποίο
έχει ταχθεί. Επομένως χρειάζονται κεφάλαια. Αν τώρα, μετά από αυτό,  το τραπεζικό σύστημα δεν ανταποκριθεί στο ρόλο
του το ελληνικό κράτος , όπως όλα τα κράτη στο δυτικό κόσμο , έχουν τα μέσα να
επιβάλλει την άποψή του προς την απαιτούμενη κατεύθυνση της μεγέθυνση της οικονομίας.
 

Ποια
είναι η εκτίμησή σας στο ερώτημα εάν οι εταίροι θα μας δώσουν τελικά τη δόση
των 31,5 δις. ευρώ μέσα στον Νοέμβριο;

Θεωρώ ότι δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα όσον
αφορά την εκταμίευση της δόσης. Ούτε 
είχα ακόμη και όταν οι συζητήσεις έφθαναν σε αδιέξοδο. Από τη στιγμή που
για την ώρα έχει αποφασιστεί η παραμονή της Ελλάδας στην ζώνη του ευρώ η
χορήγηση της δόσης είναι εκ των ών ουκ άνευ. Βεβαίως η χορήγηση της δόσης είναι
κάτι που απορρέει και  από το ότι η
Ελλάδα έχει πλήρως  αποδεχτεί τις
απαιτήσεις του προγράμματος του Μνημονίου. Συνεπώς δεν υπάρχει κανένας λόγος να
μην δοθεί η δόση. Τα πράγματα εξελίσσονται συνεπώς όπως έχουν συνομολογήσει τα
δύο αντισυμβαλλόμενα  μέρη με βάση
ακριβώς τις απαιτήσεις του Μνημονίου.

Ποια
είναι αλήθεια και ποιο το ψέμα ως προς το εάν ελλοχεύει κίνδυνος στάσης
πληρωμών;

Αθέτηση πληρωμών  του Ελληνικού Κράτους δεν νομίζω ότι ελλοχεύει
προς το παρόν με την κλασική έννοια του όρου. Το ελληνικό δημόσιο δεν
προτίθεται να αθετήσει τις υποχρεώσεις του προς τους «επίσημους» δανειστές και
όσο αυτό εξαρτάται από το ίδιο δεν θα συμβεί. Το ελληνικό κράτος ή σωστότερα η
ελληνική κυβέρνηση ,ως προς μια πιθανή  απομείωση του χρέους, θεωρώ ότι θα υποταχθεί
για ακόμα μια φορά στις θελήσεις των δανειστών και εταίρων.   Όμως παράλληλα
, παρατηρούμε ότι το ελληνικό κράτος έχει προχωρήσει σε μια άτυπη αθέτηση
πληρωμών προς το εσωτερικό , προς την εγχώρια πραγματική οικονομία όπου οι
ληξιπρόθεσμες οφειλές του πλησιάζουν τα 8 δις ευρώ. Πρόκειται για μια κατάσταση
που δείχνει περίτρανα προς τα πού οδηγούνται οι εξελίξεις με βάση το απαράδεκτο
οικονομικό πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που έχει επιβληθεί στην χώρα.

Σʼ
αυτό το εξαιρετικά ρευστό περιβάλλον, είναι δεδομένη η παραμονή της Ελλάδας στο
ευρώ;

 Σε ένα εξαιρετικά ρευστό περιβάλλον όπως είναι
το σημερινό τίποτε δεν μπορεί να αποκλεισθεί . Όλες οι εξελίξεις επομένως  δεν μπορεί παρά να εκτιμώνται ως πιθανότητες.
Στη σημερινή φάση οι πιθανότητες εξόδου της Ελλάδος από το Ευρώ έχουν
περιορισθεί αρκετά δεδομένης της πρόσφατης «αλλαγής» στάσης της Γερμανίας .
Φαίνεται ότι οι βρυχηθμοί  της κ Μέρκελ έχουν
καταλαγιάσει μπροστά στην αδήριτη πραγματικότητα που δείχνει το τεράστιο
οικονομικό κόστος μιας πιθανής εξόδου ενός κράτους μέλους από την ευρωζώνη (οι
μελέτες που επικεντρώνονται να δείξουν τις οικονομικές συνέπειες μιας τέτοιας
απόπειρας πολλαπλασιάζονται και είναι όλες προς την ίδια κατεύθυνση) αλλά και τις
τεράστιες γεωπολιτικές συνέπειες που κάτι τέτοιο συνεπάγεται σε μια περιοχή
κυριολεκτικά σε αναβρασμό και ασταθή ( οι γεωπολιτικές συνέπειες συνεχώς
ξεχνιούνται από τους πάσης φύσεως… οικονομολογούντες). Όμως   εκείνο
που διαπιστώνεται πιθανολογικά ότι κινδυνεύει περισσότερο είναι το ίδιο το ευρώ
, λόγω των δομικών του προβλημάτων τα οποία κάθε τόσο επιβαρύνουν της αδυναμίες
των εθνικών οικονομιών. Η κρίση στην Ισπανία παραμένει χωρίς λύση. Το ίδιο και
στην Ιταλία . Πιθανά μετά από λίγο και στην Γαλλία.

Τι
σημαίνει για τα επιτόκια των τραπεζικών καταθέσεων η υπόθεση με τις
συγχωνεύσεις τραπεζών;

Δεν νομίζω ότι οι συγχωνεύσεις των τραπεζικών
ιδρυμάτων θα αλλάξει τις ανάγκες τους σε ρευστότητα  . Συνεπώς δεν βλέπω σημαντικές διαφοροποιήσεις
στο ύψος των επιτοκίων . Βεβαίως οι τράπεζες θα επιχειρήσουν να διαχειριστούν προς
όφελός τους τις συγχωνεύσεις επικοινωνιακά , αλλά επί της ουσίας δεν θα έχουμε
σημαντικές διαφοροποιήσεις στη ρευστότητά τους και επομένως και στα
προσφερόμενα επιτόκια.   

Αυτό θα εξαρτηθεί από το κατά πόσον οι
σχεδιασμοί της κυβέρνησης και των τραπεζών επιβεβαιωθούν σε σχέση με την
ανακεφαλαιοποίηση και την αποκατάσταση της ρευστότητάς τους σε επίπεδα ικανά
ώστε η ζήτηση πόρων (πρωτίστως αποταμιεύσεων) να καλυφθεί από την προσφορά.
Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί είτε με την επιστροφή καταθέσεων που έχουν φύγει
στο εξωτερικό είτε με την αύξηση των εγχώριων αποταμιεύσεων. Το πιο πιθανό να
συμβεί βεβαίως είναι το πρώτο  σημείο. Το
δεύτερο σημείο χρειάζεται χρόνο και προϋποθέτει την επανεκκίνηση  της οικονομίας. Το πλέον πιθανό είναι ότι δεν
θα έχουμε αύξηση του επιτοκίου των καταθέσεων.

 Όμωςολόκληος ο σχεδιασμός βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στον αέρα.

Ποια
είναι η εκτίμησή σας ως προς το ενδεχόμενο νέας μείωση του επιτοκίου από την
ΕΚΤ και τι θα σηματοδοτήσει μια τέτοια εξέλιξη;

Στην παρούσα φάση δεν θεωρώ πιθανή μείωση των
επιτοκίων της ΕΚΤ τουλάχιστον μέχρι το Δεκέμβριο . Παρότι οι πληθωριστικές
πιέσεις δεν είναι σημαντικές (2,6%) η ΕΚΤ φαίνεται ότι έχει επιλέξει άλλα μέσα  για να καταστήσει τη νομισματική της πολιτική διευκολυντική  και αποτελεσματική στη μεγέθυνση της οικονομίας
(αγορά κρατικών ομολόγων κτλ).