Κατά πόσο είναι αλήθεια ή άποψη ότι το Μνημόνιο-2 και το νέο σκληρό πακέτο μέτρων βάζουν τέλος στον κίνδυνο χρεοκοπίας;
Ο κίνδυνος άτακτης χρεοκοπίας, ως γενική άποψη, δεν έχει αποφευχθεί όσο η ελληνική οικονομία δεν είναι σε θέση να δανεισθεί από την χρηματοπιστωτική αγορά. Τώρα σχετικά με το κατά πόσο το Μνημόνιο 2 οδηγεί στην αποφυγή της άτακτης χρεοκοπίας , η απάντηση είναι πάλι όχι διότι αυτό υποστηρίζεται από την Τρόϊκα ότι εξαρτάται αποκλειστικά από την εφαρμογή του Μνημονίου 2 το οποίο με τη σειρά του στηρίζεται σε ειδικές προϋποθέσεις (συνεχείς θετικοί ρυθμοί μεγέθυνσης του ΑΕΠ, συνεχή υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, έσοδα από αποκρατικοποιήσεις, νέα εισπρακτικά μέτρα ύψους 12-13 δις ευρώ για τα έτη 1913-1914) οι οποίες είναι τουλάχιστον θεωρούνται σχεδόν αδύνατον να πραγματοποιηθούν. Όμως το βασικότερο πρόβλημα συνίσταται στην γενικότερη αδυναμία της οικονομικής λογικής που στηρίζει το Μνημόνιο 2 να οδηγήσει σε έξοδο της χώρας από την ήδη διαφαινόμενη κατάρρευση της χώρας. Η μεγέθυνση της οικονομίας της χώρας που αποτελεί το ζητούμενο μπορεί να επέλθει μόνο με μέσα τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας από τη μεριά της ζήτησης (επενδύσεις , εξαγωγές, ιδιωτική κατανάλωση). Η αμετροέπεια που ενυπάρχει στην ακολουθούμενη οικονομική πολιτική η οποία επιδιώκει τη μεγέθυνση από την μεριά της προσφοράς και μόνο, οδηγεί την χώρα στο κενό με βάση την ελπίδα ότι αφού διορθωθούν όλα όσα δεν έχουν διορθωθεί τόσα χρόνια στην Ελλάδα , αφού δηλαδή θα επέλθει πρώτα η «ενάρετη κατάσταση» μετά οι «ηθικοί» επενδυτές , εγχώριοι και ξένοι θα έλθουν μόνο για λόγους που οι ίδιοι θα εκτιμήσουν να επενδύσουν στην ελληνικοί οικονομία. Στο μεταξύ όλοι θα είμαστε νεκροί στην αναμονή του… Γκοντό. Ιστορικά αλλά και θεωρητικά η αναμονή αυτού του τύπου έχει αποδειχθεί ατελέσφορη και καταστροφική. Οι κανόνες της υποτιθέμενης «ελεύθερης οικονομίας του τέλειου ανταγωνισμού» δεν μπορεί να ισχύσει σε μια χώρα με πέντε χρόνια ύφεση και ανεργία τουλάχιστον 22% του ενεργού οικονομικού πληθυσμού. Η στέρηση των μέσων νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής με την ένταξη της χώρας στην νομισματική ένωση , τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην παρούσα φάση με σαφή θετικά αποτελέσματα, υποχρεώνουν τις ελληνικές κυβερνήσεις να απαιτήσουν ισοδύναμα εναλλακτικά μέτρα από την ΕΕ , και να καταστήσουν σαφές ότι χωρίς αυτά τα ισοδύναμα μέτρα η άτακτη χρεοκοπία είτε είναι προ των πυλών είτε χρησιμοποιείται ως φόβητρο για την απότομη και δραστική μείωση της αγοραστικής δύναμης των ελλήνων πολιτών όχι μόνο χωρίς αντίκρισμα αλλά ,συνειδητά ή ασυνείδητα, για την καταβύθιση της ελληνικής οικονομίας.
Ποια είναι η εκτίμησή σας ως προς το χρόνο που θα εκδηλωθούν οι νέες απειλές για στάση πληρωμών;
Νομίζω ότι όσο πλησιάζουμε στη συγκεκριμενοποίηση των νέων εισπρακτικών μέτρων ύψους 12-13 δις για τα έτη 2013-2014 , που σύμφωνα με το Μνημόνιο 2 θα πρέπει να ληφθούν μέχρι τον ερχόμενο Ιούνιο 2012, τόσο θα εκδηλώνονται με ένταση οι νέες απειλές. Για το λόγο αυτό στις επερχόμενες εκλογές το ζήτημα αυτό θα είναι στην πρώτη γραμμή της αντιπαράθεσης.
Τι περιθώρια διαπραγμάτευσης έχει η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές και κατά πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα η άποψη ότι η χώρα είναι δεμένη χειροπόδαρα;
Το ότι η χώρα είναι δεμένη χειροπόδαρα δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να παλέψει να λυθεί από τα δεσμά αυτά. Βεβαίως θα είναι πολύ δυσκολότερο από προηγούμενες καταστάσεις όπου υπήρχαν περισσότεροι βαθμοί ελευθερίας. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι η χώρα δεν μπορεί ή της απαγορεύεται να το επιχειρήσει. Τα έθνη –κράτη δεν κατεβάζουν ρολά όπως οι επιχειρήσεις. Αυτή τη σύγχυση κάνουν κυρίως οι οικονομολόγοι όταν πραγματοποιούν τις αναλύσεις τους. Τα περιθώρια διαπραγμάτευσης δεν είναι δεδομένα εκ των προτέρων . Αν δεν σπρώξεις ένα τοίχο ποτέ δεν θα γνωρίζεις αν μπορείς να τον ρίξεις κατάχαμα. Βεβαίως εδώ δεν πρόκειται για μια διαπραγμάτευση με την επιδίωξη του επιμερισμού κάποιας προσόδου , αλλά πρόκειται στην κυριολεξία για τη διάσωση βασικών –στοιχειωδών επιπέδων διαβίωσης τα οποία είναι απαραίτητα για την κατάταξη της χώρας σε ένα επίπεδο αναπτυγμένης χώρας. Σε διαφορετική περίπτωση απαιτείται να τεθεί επί τάπητος η συνολικός στρατηγικός προσανατολισμός της χώρας σύμφωνα με τη νέα πραγματικότητα . Εδώ όμως χρειάζεται πραγματικά μελέτη, συνοχή κοινωνική, συλλογική δράση και προπαντός να λεχθεί και να λέγεται συνεχώς η αλήθεια. Κάτι που μέχρι σήμερα κανένας πολιτικός σχηματισμός δεν έχει τολμήσει να εκστομίσει.
Η άποψη που κυριαρχεί είναι ότι τα δύσκολα είναι μπροστά μας. Πώς μεταφράζεται αυτή η ρήση σε επίπεδο μισθών και συντάξεων;
Μεταφράζεται απλά σε περαιτέρω μείωση τους. Αυτό αποτελεί εκ των ών ουκ άνευ. Οι αμοιβές και οι συντάξεις των εργαζομένων αποτελούν για λόγους που απορρέουν από το εφαρμοζόμενο οικονομικό υπόδειγμα το βασικό μέτρο δημιουργίας των σημερινών ανισορροπιών της χώρας και ως εκ τούτου θα πρέπει να κατέλθουν στο σημείο που θα αντανακλούν τις παραγωγικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα αποτελούν τον εύκολο τρόπο μείωσης των δημοσίων ελλειμμάτων λόγω της πολιτικής διαπλοκής, ανικανότητας , και κοινωνικής διαφθοράς να συλλεχθεί η φοροδιαφεύγουσα ύλη του παραγόμενου πλούτου.
Και τι θα συμβεί στα δύσκολα χρόνια που έρχονται για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις;
Ο κύβος ερρίφθη για τις επιχειρήσεις αυτές. Μεγάλος αριθμός έχει ήδη σταματήσει τις παραγωγικές ή εμπορικές δραστηριότητες τους και έπεται συνέχεια. Αυτό που κανένας δεν «ανάφερε» στη Τρόϊκα είναι απλά ότι στην Ελλάδα ο παραγωγικός ιστός αποτελείται από χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις , κυρίως οικογενειακές και προσωπικές, οι οποίες κτίστηκαν σε βάθος χρόνου, παρουσιάζουν ιδιομορφίες και πολυσθενή χαρακτηριστικά , απορροφούν μεγάλο αριθμό εργαζομένων , και από τη στιγμή που οδηγηθούν στο κλείσιμο δεν ξανανοίγουν. Κλείνουν οριστικά.
Η Ελλάδα δεν έχει μεγάλες επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να αντέξουν σε κάποιο βαθμό τον υφεσιακό κύκλο , απολύοντας ένα αριθμό εργαζομένων και με την άνοδο του κύκλου θα προχωρούσαν σε επαναπρόσληψη τους. Η δημιουργία νέων επιχειρήσεων δεν μπορεί να γίνει σε καθεστώς καταβύθισης της οικονομίας. Δεν φτιάχνει κάποιος μια νέα επιχείρηση τώρα. Πρέπει να μεταβληθούν οι προσδοκίες. Και οι προσδοκίες δεν μεταβάλλονται με λόγια.
Λιτότητα έως πότε λοιπόν;
Σύμφωνα με το Μνημόνιο 2 τουλάχιστον μέχρι το 2022. Σύμφωνα με την άποψή μου κανένας δεν γνωρίζει. Μάλιστα θα έλεγα ότι έχουμε μπει ως Έλληνες σε μια κατιούσα πορεία που δεν μπορεί κανείς να προσδιορίσει το κατώτερο σημείο της.
Ποιο είναι τελικά το τίμημα και το αντάλλαγμα στους δανειστές μας; Μήπως ο ορυκτός μας πλούτος;
Μην βιαζόμαστε να προεξοφλήσουμε την ύπαρξη και περισσότερο τη δυνατότητα οικονομικής εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της χώρας. Στο παρελθόν της χώρας έχουν υπάρξει παρόμοιες καταστάσεις που αποδείχτηκαν φρούδες ή πενιχρές ως προς την οικονομική τους αποτελεσματικότητα. Εδώ χρειάζεται να μελετηθεί η ιστορία του ελληνικού κράτους. Οι προστρέχοντες ας μελετήσουν τις ιστορικές εξελίξεις στην περίπτωση των Λαυρεωτικών του 19ου αιώνα αλλά και την πρόσφατη περίπτωση των πετρελαίων του Πρίνου. Καλόν είναι να περιμένουμε τις απτές αποδείξεις που θα υπάρξουν μόνο όταν το τρυπάνι εισέλθει στα στήθη της προς διερεύνηση υποθαλάσσιας περιοχής. Όμως αν δεχτούμε την περίπτωση ύπαρξης ορυκτού πλούτου που μπορεί η εκμετάλλευση του να είναι οικονομικά αποτελεσματική σαφέστατα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την χρηματοδότηση των υποχρεώσεων της Ελλάδος και να αποτελέσει σημείο εισροής πόρων για αναπτυξιακούς σκοπούς. Κάνοντας μια αποφατική διαπίστωση στο σημείο αυτό θα έλεγα ότι οι σχέσεις του Ελληνικού Κράτους με τις Δυτικές Δυνάμεις ήταν είναι και θα είναι πρωτίστως ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ. Οι οικονομικές σχέσεις ήταν και είναι δευτερευούσης σημασίας και απλά χρησιμοποιούνται ως μέσο πίεσης για την επίτευξη πολιτικών αποτελεσμάτων.
Οι καλύτερες ημέρες έρχονται μέσω της δημιουργίας νέου πλούτου. Ποια είναι η εξήγηση που δίνεται για το γεγονός ότι καμία ξένη επένδυση δεν έχει έρθει ακόμη στη χώρα μας;
Λυπάμαι αλλά θα περιμένουμε αρκετά ακόμα για να δούμε ΑΞΕ στην χώρα. Άλλωστε η Ελλάδα ποτέ δεν υπήρξε προτιμώμενος χώρος υποδοχής ΑΞΕ τα τελευταία 40 χρόνια. Οι τελευταίες παραγωγικές ΑΞΕ έγιναν στην χώρα μας στα τέλη της δεκαετίας του 1950 μέχρι και στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Επιπλέον σε μια χώρα όπως η Ελλάδα οι ΑΞΕ που πρέπει να επιδιώκεται να έλθουν χρειάζεται να συνάδουν με τα ειδικά χαρακτηριστικά της χώρας (ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, κλίμα, περιβάλλον, τουρισμός, αγροτικό περιβάλλον, ναυτιλία, τεχνολογία κτλ)
Η Ελλάδα παραμένει μέλος του κλαμπ των ισχυρών της ΕΕ. Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να τεθεί θέμα εξόδου της από την Ευρωζώνη; Θα είναι μια λογική εξέλιξη με βάση τα σημερινά δεδομένα η έξοδος από την Ευρωζώνη;
Νομίζω ότι η θέση της Ελλάδος είναι στην Ευρώπη. Αυτό είναι κάτι διαφορετικό από την ευρωζώνη. Το λογικό δεν μπορεί να αντιστρατεύεται το πραγματικό. Άρα χρειάζεται να μελετηθεί η πραγματικότητα προς τα πού οδηγεί , να εξετασθούν οι συσχετισμοί δύναμης και να παρθούν στρατηγικής φύσεως αποφάσεις χωρίς παρωπίδες και ιδεολογισμούς. Η σωστή απεικόνιση της πραγματικότητας , φυσικής, και κυρίως κοινωνικής ,αποτελεί διαχρονικά το ζητούμενο για όλες τις φιλοσοφικές και επιστημονικές θεωρήσεις. Θα προσέθετα αβίαστα ότι το ίδιο συμβαίνει και για την πολιτική πραγματικότητα. Αυτό αφορά σε όλους τους πολιτικούς σχηματισμούς που επιδιώκουν κατ’ αρχάς την επιβίωσή τους ως απαραίτητης προϋπόθεσης «άσκησης της ελευθερίας τους στον κόσμο» . Δεν υπάρχει τίποτε πιο σημαντικό στη ζωή από το να ανακαλύψεις το ακριβές σημείο, από το οποίο πρέπει να παρατηρούνται και να κρίνονται όλα τα πράγματα , και ύστερα να παραμείνεις σ’ αυτό το σημείο , υποστηρίζει χαρακτηριστικά ο von Clausewitz[1].
Το βασικό λάθος που συνήθως γίνεται συνίσταται στη συνεχή σύγχυση σχετικά με το είναι και το δέον , μεταξύ περιγραφικών και κανονιστικών προτάσεων. Υπάρχουν μακροσκελείς αναλύσεις με βάση του πως θα έπρεπε να είναι η πραγματικότητα αδιαφορώντας πλήρως για το πώς πράγματι είναι η πραγματικότητα. . Οι αναλύσεις τέτοιου είδους στερούνται της ικανότητας απεικόνισης της πραγματικότητας ως τέτοιας με αποτέλεσμα η πραγματικότητα να παρουσιάζεται ως άλλη, γεγονός που με τη σειρά του οδηγεί σε λανθασμένες πράξεις σε σχέση με το επιδιωκόμενο. «Πολλοί χτίσανε με το νου τους δημοκρατίες κι ηγεμονίες που ποτέ κανένας δεν τις είδε ούτε έμαθε πως υπάρχουνε στ’ αλήθεια. Γιατί τόσο μακριά βρίσκεται το πώς ζούμε απ’ το πώς θάπρεπε να ζούμε, ώστε όποιος δεν κοιτάει το τι γίνεται για να κυνηγήσει το τι θάπρεπε να γίνεται, αυτός πιότερο την καταστροφή παρά την προφύλαξή του βλέπει. Γιατί κάποιος που θέλει σ’ όλα τα ζητήματα να φανερώσει καλοσύνη, φυσικό είναι να καταστρέφεται μέσα σε τόσους που δεν είναι καλοί.»[2].
Το διάβασμα της πραγματικότητας σημαίνει αναζήτηση του ειδοποιού στοιχείου της συγκεκριμένης ιστορικής εποχής και της ιδιόμορφης αιτιότητας που το διέπει. Δεν θα επιμείνω περισσότερο.
Το διάβασμα της πραγματικότητας αποτελεί ως εκ τούτου, την αφετηρία εκδήλωσης όποιων ενεργειών που αποβλέπουν στην αλλαγή ή την προσαρμογή της.
Κώστας Μελάς 05/04.2012. Εφημερίδα Η ΝΙΚΗ.