Για πρώτη φορά η έννοια της αποκρατικοποίησης αναφέρθηκε στις Προγραμματικές Δηλώσεις που ανέγνωσε στη Βουλή ο τότε νέος πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης στις 24 Απριλίου 1990.
Στη συνέχεια, οι λέξεις «ιδιωτικοποιήσεις», «αποκρατικοποιήσεις» αναφέρονται σε όλους τους κρατικούς προϋπολογισμούς που κατατέθηκαν στη Βουλή μετά το 1990.
Οι αποκρατικοποιήσεις (ανεξάρτητα αν αυτές μπορούν να σηματοδοτούν ιδιωτικοποιήσεις, μετοχοποιήσεις ή συμμετοχή ιδιωτών στο μετοχικό κεφάλαιο δημόσιων επιχειρήσεων) αποτέλεσαν ολόκληρη την περίοδο του σημιτικού «εκσυγχρονισμού» και της καραμανλικής «μεταρρύθμισης» ένα από τα βασικά διαρθρωτικά μέτρα που χρησιμοποίησε η πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων ακολουθώντας πιστά τη νεοφιλελεύθερη θεωρία και πολιτική. Το ιδεολογικό επιχείρημα ήταν ότι το κράτος δεν μπορεί να είναι επιχειρηματίας ενώ το πολιτικό επιχείρημα που ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται, είναι η εξοικονόμηση σημαντικών εσόδων από τις δαπάνες λειτουργίας των δημόσιων οργανισμών και επιχειρήσεων, τα οποία κανονικά πρέπει να διατίθενται σε παραγωγικούς τομείς. Επίσης υποστηρίζεται ότι τα έσοδα που εξασφαλίζονται από τις αποκρατικοποιήσεις, πρέπει να διατίθενται στο σύνολό τους για μείωση του δημόσιου χρέους.
Δυστυχώς παρά τα έσοδα αυτά, το δημόσιο χρέος όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά αυξάνεται και μάλιστα με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι η πρώτη ιδιωτικοποίηση, ήταν η περιπετειώδης αποκρατικοποίηση της Επιχείρησης Αστικών Συγκοινωνιών (ΕΑΣ) το 1991. Πρόκειται μάλιστα για μια ιδιωτικοποίηση από την οποία όχι μόνο δεν εξασφαλίσθηκαν έσοδα από την πώληση αυτή, αλλά, όπως προκύπτει από την Εισηγητική Έκθεση του Κρατικού Προϋπολογισμού του 1992, επιβαρύνθηκε το Δημόσιο και με 12 δις δραχμές.
Η πρώτη ουσιαστική ιδιωτικοποίηση ήταν η πώληση της Τράπεζας Πειραιώς σε Όμιλο Επενδυτών το 1991, η πώληση της Τράπεζας Αθηνών στην Hanwha First Investment το 1993 και η αποκρατικοποίηση της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης με την εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο το 1993. Η νέα τότε Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και οι άλλες έως τον Μάρτιο του 2004, κατάρτιζαν συνεχώς προγράμματα αποκρατικοποιήσεων και μετοχοποιήσεων. Από τις αποκρατικοποιήσεις αυτές, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, μέσα σε έξι χρόνια, εξασφάλισε έσοδα 13,7 δις ευρώ.
Το χρονικό των μετοχοποιήσεων, ιδιωτικοποιήσεων ή αποκρατικοποιήσεων μετά το 1991 έχει ως εξής:
1991 | Πώληση της Τράπεζας Πειραιώς σε όμιλο επενδυτών υπό τον καθηγητή και τραπεζίτη Μιχάλη Σάλλα |
1991 | Ιδιωτικοποίηση των αστικών συγκοινωνιών με την ίδρυση των Συγκοινωνιακών Επιχειρήσεων (ΣΕΠ) |
1993 | Μετοχοποίηση και εισαγωγή της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης στο Χρηματιστήριο |
1993 | Πώληση της Τράπεζας Αθηνών στην Hanwha First Investment |
1996 | Πρώτη μετοχοποίηση ΟΤΕ |
1997 | Αναγγελία μετοχοποίησης ομίλου ΔΕΠ |
1998 | Πρώτη και δεύτερη μετοχοποίηση Καταστημάτων Αφορολήτων Ειδών (δημόσια έσοδα 20 δις και 82 δις δρχ. αντίστοιχα) |
1998 | Πρώτη και δεύτερη μετοχοποίηση Χρηματιστηρίου Αθηνών (δημόσια έσοδα 22 δις και 10 δις δρχ. αντίστοιχα) |
1998 | Δεύτερη και τρίτη μετοχοποίηση ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 126 δις και 302 δις δρχ. αντίστοιχα) |
1998 | Πώληση μετοχών Εθνικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 63 δις δρχ.) |
1998 | Πώληση Τράπεζας Κρήτης στη Eurobank (δημόσια έσοδα –προκαταβολή– 22 δις δρχ. ) |
1998 | Μετοχοποίηση ΔΕΠ (δημόσια έσοδα 35 δις δρχ.) |
1998 | Τράπεζα Μακεδονίας-Θράκης από Τράπεζα Πειραιώς (δημόσια έσοδα 27,3 δις δρχ.) |
1998 | Πώληση της Τράπεζας Κεντρικής Ελλάδος στην Εγνατία Τράπεζα (δημόσια έσοδα 17,3 δις δρχ.) |
1998 | Μετοχοποίηση Olympic Catering (δημόσια έσοδα 2,5 δις δρχ.) |
1998 | Μετοχοποίηση Γενικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 14 δις δρχ.) |
1998 | Αναγγελία για την εισαγωγή στο ΧΑ την περίοδο 1998-2000 των ακολούθων κερδοφόρων δημόσιων επιχειρήσεων: Διώρυγα Κορίνθου, ΔΕΘ, Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου, ΕΥΔΑΠ, Οργανισμοί Αποχέτευσης και Ύδρευσης Θεσ/νίκης, Οργανισμός Διεξαγωγής Ιπποδρομιών Ελλάδος, Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς, Οργανισμός Λιμένος Θεσ/νίκης, Olympic Catering, Ολυμπιακή Τουριστική και Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ) |
1999 | Μετοχοποίηση Εθνικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 281 δις δρχ.) |
1999 | Τρίτη μετοχοποίηση Καταστημάτων Αφορολογήτων Ειδών (δημόσια έσοδα 127 δις δρχ.) |
1999 | Τέταρτη μετοχοποίηση ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 341 δις δρχ) |
1999 | Νέα μετοχοποίηση ΔΕΠ (δημόσια έσοδα 50 δις δρχ.) |
1999 | Μετοχοποίηση ΔΕΠΑ (δημόσια έσοδα 35 δις δρχ.) |
1999 | Μετοχοποίηση ΕΥΔΑΠ (δημόσια έσοδα 60 δις δρχ.) |
1999 | Πώληση Ιονικής Τράπεζας στην Alpha Bank (δημόσια έσοδα 272 δις δρχ.) |
1999 | Νέα μετοχοποίηση Olympic Catering (δημόσια έσοδα 3 δις δρχ.) |
1999 | Μετοχοποίηση ΕΤΒΑ (δημόσια έσοδα 75 δις δρχ.) |
2001 | Μετοχοποίηση της Εταιρείας Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσ/νίκης (δημόσια έσοδα 10 εκατ. ευρώ) |
2001 | Μετοχοποίηση Οργανισμού Λιμένος Θεσ/νίκης (δημόσια έσοδα 20 εκατ. ευρώ) |
2001 | Νέα μετοχοποίηση ΟΠΑΠ (δημόσια έσοδα 90 εκατ. ευρώ) |
2002 | Πώληση της ΕΤΒΑ στην Τράπεζα Πειραιώς (δημόσια έσοδα 511 εκατ. ευρώ) |
2002 | Νέα μετοχοποίηση ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 652 εκατ. ευρώ) |
2002 | Νέα μετοχοποίηση ΟΠΑΠ (δημόσια έσοδα 508 εκατ. ευρώ) |
2002 | Πρώτη και δεύτερη μετοχοποίηση ΔΕΗ (δημόσια έσοδα 814 εκατ. ευρώ) |
2002 | Πώληση πακέτου 2,3% μετοχών της Εμπορικής Τραπέζης στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων στην Credit Agricole-CA (δημόσια έσοδα 56 εκατ. ευρώ) |
2002 | Πώληση 58% της Olympic Catering στην Everest ΑΕ (δημόσια έσοδα 18 εκατ. ευρώ) |
2002 | Πώληση 49% του Ελληνικού Καζίνου Πάρνηθας στην Κοινοπραξία Hyatt-ET και επενδύσεις (δημόσια έσοδα 170 εκατ. ευρώ) |
2002 | Μακροχρόνια μίσθωση και επενδύσεις των Ακτών Αττικής (δημόσια έσοδα 32 εκατ. ευρώ) |
2002 | Πώληση των Ελληνικών Ναυπηγείων (Ναυπηγεία Σκαραμαγκά) στην HDW. |
2003 | Τρίτη μετοχοποίηση ΔΕΗ (δημόσια έσοδα 636 εκατ. ευρώ) |
2003 | Πώληση πακέτου 11% της Εθνικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 490 εκατ. ευρώ) |
2003 | Δημόσια εγγραφή Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (δημόσια έσοδα 55 εκατ. ευρώ) |
2003 | Πώληση πακέτου 33,4% της Ελληνικά Χρηματιστήρια Ελλάδος (δημόσια έσοδα 89 εκατ. ευρώ) |
2003 | Τρίτη μετοχοποίηση (24,61%) ΟΠΑΠ (δημόσια έσοδα 736 εκατ. ευρώ) |
2003 | Πώληση πακέτου 16,65% των Ελληνικών Πετρελαίων (δημόσια έσοδα 326 εκατ. ευρώ) |
2003 | Πώληση πακέτου 40% των Καταστημάτων Αφορολογήτων Ειδών (δημόσια έσοδα 174 εκατ. ευρώ) |
2004 | Πώληση πακέτου 8,21% των Ελληνικών Πετρελαίων (δημόσια έσοδα 192 εκατ. ευρώ) |
2004 | Πώληση πακέτου 7,46% της Εθνικής Τράπεζας (562 εκατ. ευρώ) |
2005 | Διάθεση 16,44% μετοχών του ΟΠΑΠ (δημόσια έσοδα 1266 εκατ. ευρώ) |
2005 | Διάθεση 10% των μετοχών του ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 835 εκατ. ευρώ) |
2006 | Διάθεση 7,18% των μετοχών της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος (δημόσια έσοδα 328 εκατ. ευρώ) |
2006 | Κεφαλαιακή αναδιάρθρωση Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και μετοχική συνεργασία με ΕΛΤΑ (δημόσια έσοδα 436 εκατ. ευρώ) |
2006 | Εισαγωγή στο ΧΑ με τη διάθεση 34,84% των μετοχών του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου (δημόσια έσοδα 612 εκατ. ευρώ) |
2006 | Διάθεση του 11,01% των μετοχών της Εμπορικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 364 εκατ. ευρώ) |
2007 | Προσφορά 10,7% των μετοχών του ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 1100 εκατ. ευρώ) |
2007 | Διάθεση 20% των μετοχών του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου (δημόσια έσοδα 510 εκατ. ευρώ) |
2008 | Διάθεση 3% των μετοχών του ΟΤΕ (431 εκατ. ευρώ) |
Έτος | Έσοδα (σε εκατ. ευρώ) |
1998 | 2104 |
1999 | 3971 |
2000 | 1830 |
2001 | 1651 |
2002 | 2677 |
2003 | 3148 |
2004 | 0,754 |
2005 | 2101 |
2006 | 1740 |
2007 | 1633 |
2008 | 431 |
Σύνολο | 20876,185 |
Πηγή:Υπουργείο Οικονομικών