Αποκρατικοποιήσεις

Για πρώτη φορά η έννοια της αποκρατικοποίησης αναφέρθηκε στις Προγραμματικές Δηλώσεις που ανέγνωσε στη Βουλή ο τότε νέος πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης στις 24 Απριλίου 1990.

Στη συνέχεια, οι λέξεις «ιδιωτικοποιήσεις», «αποκρατικοποιήσεις» αναφέρονται σε όλους τους κρατικούς προϋπολογισμούς που κατατέθηκαν στη Βουλή μετά το 1990.

Οι αποκρατικοποιήσεις (ανεξάρτητα αν αυτές μπορούν να σηματοδοτούν ιδιωτικοποιήσεις, μετοχοποιήσεις ή συμμετοχή ιδιωτών στο μετοχικό κεφάλαιο δημόσιων επιχειρήσεων) αποτέλεσαν ολόκληρη την περίοδο του σημιτικού «εκσυγχρονισμού» και της καραμανλικής «μεταρρύθμισης» ένα από τα βασικά διαρθρωτικά μέτρα που χρησιμοποίησε η πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων ακολουθώντας πιστά τη νεοφιλελεύθερη θεωρία και πολιτική. Το ιδεολογικό επιχείρημα ήταν ότι το κράτος δεν μπορεί να είναι επιχειρηματίας ενώ το πολιτικό επιχείρημα που ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται, είναι η εξοικονόμηση σημαντικών εσόδων από τις δαπάνες λειτουργίας των δημόσιων οργανισμών και επιχειρήσεων, τα οποία κανονικά πρέπει να διατίθενται σε παραγωγικούς τομείς. Επίσης υποστηρίζεται ότι τα έσοδα που εξασφαλίζονται από τις αποκρατικοποιήσεις, πρέπει να διατίθενται στο σύνολό τους για μείωση του δημόσιου χρέους.

Δυστυχώς παρά τα έσοδα αυτά, το δημόσιο χρέος όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά αυξάνεται και μάλιστα με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι η πρώτη ιδιωτικοποίηση, ήταν η περιπετειώδης αποκρατικοποίηση της Επιχείρησης Αστικών Συγκοινωνιών (ΕΑΣ) το 1991. Πρόκειται μάλιστα για μια ιδιωτικοποίηση από την οποία όχι μόνο δεν εξασφαλίσθηκαν έσοδα από την πώληση αυτή, αλλά, όπως προκύπτει από την Εισηγητική Έκθεση του Κρατικού Προϋπολογισμού του 1992, επιβαρύνθηκε το Δημόσιο και με 12 δις δραχμές.

Η πρώτη ουσιαστική ιδιωτικοποίηση ήταν η πώληση της Τράπεζας Πειραιώς σε Όμιλο Επενδυτών το 1991, η πώληση της Τράπεζας Αθηνών στην Hanwha First Investment το 1993 και η αποκρατικοποίηση της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης με την εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο το 1993. Η νέα τότε Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και οι άλλες έως τον Μάρτιο του 2004, κατάρτιζαν συνεχώς προγράμματα αποκρατικοποιήσεων και μετοχοποιήσεων. Από τις αποκρατικοποιήσεις αυτές, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, μέσα σε έξι χρόνια, εξασφάλισε έσοδα 13,7 δις ευρώ.

 

Πίνακας 1: Το χρονικό των αποκρατικοποιήσεων από το 1991

Το χρονικό των μετοχοποιήσεων, ιδιωτικοποιήσεων ή αποκρατικοποιήσεων μετά το 1991 έχει ως εξής:

1991 Πώληση της Τράπεζας Πειραιώς σε όμιλο επενδυτών υπό τον καθηγητή και τραπεζίτη Μιχάλη Σάλλα
1991 Ιδιωτικοποίηση των αστικών συγκοινωνιών με την ίδρυση των Συγκοινωνιακών Επιχειρήσεων (ΣΕΠ)
1993 Μετοχοποίηση και εισαγωγή της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης στο Χρηματιστήριο
1993 Πώληση της Τράπεζας Αθηνών στην Hanwha First Investment
1996 Πρώτη μετοχοποίηση ΟΤΕ
1997 Αναγγελία μετοχοποίησης ομίλου ΔΕΠ
1998 Πρώτη και δεύτερη μετοχοποίηση Καταστημάτων Αφορολήτων Ειδών (δημόσια έσοδα 20 δις και 82 δις δρχ. αντίστοιχα)
1998 Πρώτη και δεύτερη μετοχοποίηση Χρηματιστηρίου Αθηνών (δημόσια έσοδα 22 δις και 10 δις δρχ. αντίστοιχα)
1998 Δεύτερη και τρίτη μετοχοποίηση ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 126 δις και 302 δις δρχ. αντίστοιχα)
1998 Πώληση μετοχών Εθνικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 63 δις δρχ.)
1998 Πώληση Τράπεζας Κρήτης στη Eurobank (δημόσια έσοδα –προκαταβολή– 22 δις δρχ. )
1998 Μετοχοποίηση ΔΕΠ (δημόσια έσοδα 35 δις δρχ.)
1998 Τράπεζα Μακεδονίας-Θράκης από Τράπεζα Πειραιώς (δημόσια έσοδα 27,3 δις δρχ.)
1998 Πώληση της Τράπεζας Κεντρικής Ελλάδος στην Εγνατία Τράπεζα (δημόσια έσοδα 17,3 δις δρχ.)
1998 Μετοχοποίηση Olympic Catering (δημόσια έσοδα 2,5 δις δρχ.)
1998 Μετοχοποίηση Γενικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 14 δις δρχ.)
1998 Αναγγελία για την εισαγωγή στο ΧΑ την περίοδο 1998-2000 των ακολούθων κερδοφόρων δημόσιων επιχειρήσεων: Διώρυγα Κορίνθου, ΔΕΘ, Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου, ΕΥΔΑΠ, Οργανισμοί Αποχέτευσης και Ύδρευσης Θεσ/νίκης, Οργανισμός Διεξαγωγής Ιπποδρομιών Ελλάδος, Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς, Οργανισμός Λιμένος Θεσ/νίκης, Olympic Catering, Ολυμπιακή Τουριστική και Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ)
1999 Μετοχοποίηση Εθνικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 281 δις δρχ.)
1999 Τρίτη μετοχοποίηση Καταστημάτων Αφορολογήτων Ειδών (δημόσια έσοδα 127 δις δρχ.)
1999 Τέταρτη μετοχοποίηση ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 341 δις δρχ)
1999 Νέα μετοχοποίηση ΔΕΠ (δημόσια έσοδα 50 δις δρχ.)
1999 Μετοχοποίηση ΔΕΠΑ (δημόσια έσοδα 35 δις δρχ.)
1999 Μετοχοποίηση ΕΥΔΑΠ (δημόσια έσοδα 60 δις δρχ.)
1999 Πώληση Ιονικής Τράπεζας στην Alpha Bank (δημόσια έσοδα 272 δις δρχ.)
1999 Νέα μετοχοποίηση Olympic Catering (δημόσια έσοδα 3 δις δρχ.)
1999 Μετοχοποίηση ΕΤΒΑ (δημόσια έσοδα 75 δις δρχ.)
2001 Μετοχοποίηση της Εταιρείας Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσ/νίκης (δημόσια έσοδα 10 εκατ. ευρώ)
2001 Μετοχοποίηση Οργανισμού Λιμένος Θεσ/νίκης (δημόσια έσοδα 20 εκατ. ευρώ)
2001 Νέα μετοχοποίηση ΟΠΑΠ (δημόσια έσοδα 90 εκατ. ευρώ)
2002 Πώληση της ΕΤΒΑ στην Τράπεζα Πειραιώς (δημόσια έσοδα 511 εκατ. ευρώ)
2002 Νέα μετοχοποίηση ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 652 εκατ. ευρώ)
2002 Νέα μετοχοποίηση ΟΠΑΠ (δημόσια έσοδα 508 εκατ. ευρώ)
2002 Πρώτη και δεύτερη μετοχοποίηση ΔΕΗ (δημόσια έσοδα 814 εκατ. ευρώ)
2002 Πώληση πακέτου 2,3% μετοχών της Εμπορικής Τραπέζης στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων στην Credit Agricole-CA (δημόσια έσοδα 56 εκατ. ευρώ) 
2002 Πώληση 58% της Olympic Catering στην Everest ΑΕ (δημόσια έσοδα 18 εκατ. ευρώ)
2002 Πώληση 49% του Ελληνικού Καζίνου Πάρνηθας στην Κοινοπραξία Hyatt-ET και επενδύσεις (δημόσια έσοδα 170 εκατ. ευρώ)
2002 Μακροχρόνια μίσθωση και επενδύσεις των Ακτών Αττικής (δημόσια έσοδα 32 εκατ. ευρώ)
2002 Πώληση των Ελληνικών Ναυπηγείων (Ναυπηγεία Σκαραμαγκά) στην HDW.
2003 Τρίτη μετοχοποίηση ΔΕΗ (δημόσια έσοδα 636 εκατ. ευρώ)
2003 Πώληση πακέτου 11% της Εθνικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 490 εκατ. ευρώ)
2003 Δημόσια εγγραφή Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (δημόσια έσοδα 55 εκατ. ευρώ)
2003 Πώληση πακέτου 33,4% της Ελληνικά Χρηματιστήρια Ελλάδος (δημόσια έσοδα 89 εκατ. ευρώ)
2003 Τρίτη μετοχοποίηση (24,61%) ΟΠΑΠ (δημόσια έσοδα 736 εκατ. ευρώ)
2003 Πώληση πακέτου 16,65% των Ελληνικών Πετρελαίων (δημόσια έσοδα 326 εκατ. ευρώ)
2003 Πώληση πακέτου 40% των Καταστημάτων Αφορολογήτων Ειδών (δημόσια έσοδα 174 εκατ. ευρώ)
2004 Πώληση πακέτου 8,21% των Ελληνικών Πετρελαίων (δημόσια έσοδα 192 εκατ. ευρώ)
2004 Πώληση πακέτου 7,46% της Εθνικής Τράπεζας (562 εκατ. ευρώ)
2005 Διάθεση 16,44% μετοχών του ΟΠΑΠ (δημόσια έσοδα 1266 εκατ. ευρώ)
2005 Διάθεση 10% των μετοχών του ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 835 εκατ. ευρώ)
2006 Διάθεση 7,18% των μετοχών της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος (δημόσια έσοδα 328 εκατ. ευρώ)
2006 Κεφαλαιακή αναδιάρθρωση Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και μετοχική συνεργασία με ΕΛΤΑ (δημόσια έσοδα 436 εκατ. ευρώ)
2006 Εισαγωγή στο ΧΑ με τη διάθεση 34,84% των μετοχών του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου (δημόσια έσοδα 612 εκατ. ευρώ)
2006 Διάθεση του 11,01% των μετοχών της Εμπορικής Τράπεζας (δημόσια έσοδα 364 εκατ. ευρώ)
2007 Προσφορά 10,7% των μετοχών του ΟΤΕ (δημόσια έσοδα 1100 εκατ. ευρώ)
2007 Διάθεση 20% των μετοχών του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου (δημόσια έσοδα 510 εκατ. ευρώ)
2008 Διάθεση 3% των μετοχών του ΟΤΕ (431 εκατ. ευρώ)
Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών
Πίνακας 2: Εξέλιξη των εσόδων από αποκρατικοποιήσεις, 1998–2008
Έτος Έσοδα (σε εκατ. ευρώ)
1998 2104
1999 3971
2000 1830
2001 1651
2002 2677
2003 3148
2004 0,754
2005 2101
2006 1740
2007 1633
2008 431
Σύνολο 20876,185

 Πηγή:Υπουργείο Οικονομικών